Kesjtièl Sjaloen: Versjèl tösje versies

'''Kesjtièl Sjaloen''' (Nederlands Schaloen) ies gelege in de beemde van de [[Geul]] in [[Oud-Valkeberg]]. De grach rónd 't woonhoes krieg 't water van de meulebeek, 'ne Geultak, dae in de [[16e ièw]] de echte luip van de Geul vörmde. Achter 'n poorthoes kump me op 'ne plei, woa-aan 't kesjtièl en 'ne veurbeurchveurburch gesitueerd liegke.

De veurburch, aan de weskant, zou sjtamme oet de [[Mieddelièwe]] gezeen zien ovaal vörm. Dees ies opgetrokke van baksjtein mèt [[sjpekhoes|sjpeklaoge]] van mergel. Brandmoere höbbe trapgevele. De ingeng höbbe róndbaogpoorte. Bove ein van die bevingk ziech 'n baogversering en inscriptie. Op de veurgevel hange moerankersj, die 't jaortal 1701 oetbeelde. Waarsjienlik geit dat truuk nao de restauratie door [[Gerard Ernst Hoen van Cartils]]. 'ne Tiedlank ies in ein gedeilte 'ne kaffeé mèt theetuin gevestig gewaes. (2e deilhèlf, 20e ièw). Vanaaf 1986 zint'r hotelappartemente in gevestig.

Op 't ing van de 14e ièw zint d'r 2 eigenaere: ridder [[Jan van Hulsberg]], sjout van de sjpebanksjepebank van [[Klumme]] en [[Geraerdt Mulaerdt]]. Get later deilt ièrsjgeneumde 't kesjtièl mèt [[Gerard van der Linden]]. Nao 1397 ies Reinier van Hulsberg, eigenaer van 't gans kesjtièl. In 1442 en 1457 ies sjpraoke van 'ne andere [[Reinier van Hulsberg]] geneump ''Sjaloen'' in de archieve in Mestreech en [[Tóngere]]. Häöm volg [[Librecht van Hulsberg]] op en nao ziene doad in 1530 kump 't good aan ziene broor [[Johan van Hulsberg]]. Ziene zoon [[Reinier van Hulsberg]] weurt de volgende kesjtièlhièr van Sjaloen. In de [[Tachtigjaorige oorlog]] brent Sjaloen aaf. De broor van Reinier, [[Gerard van Hulsberg]], volg häöm op en hae krieg in 1605 de rechte op de hièrlikheid [[Oud-Valkeberg]]. De familie woont op [[kesjtièl De Dohm]] in [[Welte]].

::Nao de doad van Gerard weurt [[Johan Reinier Hoen van Cartils]] eigenaer door vererving. Hae ies ouch nog bezietter van [[kesjtièl Cartils]] en daobie gölt 'r in 1644 de hièrlikheid [[Sjin op Geul]] van de Sjpaanse keuning. Rónd 1665 volg zien zoon [[Gerard Ernest Hoen van Cartiels]] häöm op. Deze lièt dan 'n aantal geboewe bieboewe. Hae ies gtrouwdgetrouwd mèt [[Anna Agnes van Renesse van Elderen]]. Zie bringk de titel van [[graaf (titel)|graaf]] in de familie. Hunne zoon Maximiliaan Hendrik haet gein kinger en naef [[Maximiliaan Hendrik Laurens Hoen van Cartils]] erf 't good. (1782). Hae ies getrouwd mèt 'n prinses [[Hohenzollern-Hechingen]]. Ze wone neet op Sjaloen. De graaf gölt de rewien van 't [[Kesjtièl van Valkeberg]], dat tot 1919 in de familie blief.