Mergelgrot: Versjèl tösje versies
Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
→De Limburgse mergelgrotte: Mestreech aongevöld |
aanv. |
||
Tekslien 1:
{{Dialek|Valkebergs}}
[[Plaetje:Bemelerbergwkped07.JPG|thumb|300px|Winkelberg of Bemelerberg]]
Regel 9 ⟶ 8:
Vanaaf de [[Miedelièwe]] (13e ièw) woort mergel gewonne door dae oet te kappe, in zgn. mergelsjteul, oet de berg. Zoa vörmde ziech de geng van de grot. Daonao woort de mergelsjtool gezaeg tot o.a. blök um mèt te boewe. De reste woorte vermale um daomèt 't land te bemèste, 't zgn. mergele, of woorte gesjtook in [[kalkove]]s. De [[Romeinse tied|Romeine]] gebruukde de mergel ouch al es boewsjtein, meh vermoedelik höbbe zie de sjtein oet ope groeves gehaold. Ouch ies 't "mergele" van 't land van hun bekènd. De vreugs bekènde inscriptie in de berg dateert oet de 15e ièw. 't Transportere van de mergelblök nao boete gebeurde mèt paerd en kar. Wiejer ging de reis per sjeep euver de [[Maas]].
Tot wied in de umtrèk woort de mergelsjtein gebruuk veur 't optrèkke van geboewe of gedeiltes daovan. Veurbeelde zin: de dóm van [[Utrech]], de St. Jan in [[Den Bosch]], de St. Jan in [[Remung]] en de Saint Lambert en Saint Jacques in [[Luuk]]. Ouch väöl kèrke in [[Mestreech]] en de [[basiliek]]e van [[Meersje]] en [[Tóngere]], [[Kesjtièl Valkeberg]], [[
In Sub weurt allewiel nog ummer boewmergel gewonne, dae veural weurt gebruuk bie renovatie en restauratie.
Mergelgrotte liegke bie [[Mestreech]] ([[Sint Pieter (Mestreech)|Sint Pieter]]), [[Neerkan]], [[Kan]], [[Valkeberg]], [[Oud-Valkeberg]], [[Berg (Valkeberg)|Berg]], [[Geulem]], [[Meersje]], [[Sub]] en [[Bemele]].
Sommige grotte zint toegankelik veur 't publiek zoa-es die van Mestreech en Valkeberg. Andere were gebruuk veur de mergelindustrie. Ouch were grot[[champignons]] en [[kardoen]] in de berg gekweek. Later ouch gebruuk veur produkte zoa-es grotte[[sjink]] en grotte[[kiès]] of es wienkelder. In de oorlog, veural in de bevriedingstied, höbbe de inweunersj ziech versjtop in de berg. Dao zint toen zelfs kinger gebore. In Valkeberg en Geulem waor op 't ing van de [[Twiède waereldoorlog]] 'n [[Duutsjland|Duutsje]] oorlogsindustrie in de berg gevestig.
==De blokbreker==
Regel 26 ⟶ 25:
'ne Op mergel liekende natuursjtein weurt gewonne in groeves bie [[Kunder]] en [[Krawbich]]. Deze [[kundersjtein]] ies ouch geelechtig van kleur, meh helder es mergel en neet te zaege. De sjtructuur van de sjtein blief onreigelmaotig en roew.
==
[[Vleermoes|Vleermuus]] houte in de berg hunne wintersjlaop. Ouch [[eikelmoes|eikelmuuskes]] zeuke ziech hie 'n look um te sjlaope of te euverwintere. Wiejer doon 'n paar soorte vlindersj, zoa-es de [[Kleine vos]], 't [[Roestje]] de [[Daagpauwoug]], [[mögk]]e, [[wild verke|wil verkes]] ([[pissebed]]) dat ouch. 'ne Echte beweuner van de berg ies de [[Grottesjpin]]. De [[sjteinmarter]] of [[fuwien]] woont neet in de berg, meh geit sóms deep nao binne. De [[vos]] hèlt ziech miè bie d'n ingank op. [[Sjteinuul|Sjteinule]], [[winterkeuninkske|keuninkskes]], [[däölke]]s en [[meelder]]sj nèstele dèks in loker, die ziech aan de boeteloch bevinge.
==De Limburgse mergelgrotte==
| |||