Atuatuca Tungrorum: Versjèl tösje versies
Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
@sjriever |
Geen bewerkingssamenvatting |
||
Tekslien 1:
{{Dialek|Tegels}}
[[Plaetje:Atuatuca.PNG|thumb|250px|Atuatuca Tungrorum]]
'''Atuatuca Tungrorum''', 't hujige [[Tóngere]], waas ein [[Romeinse Riek|Romeinse]] stad in de provins Ónger-Germanieë ([[Latien]]: ''[[Germania Inferior]]''). De stad steit vermeld op de Peutingerkaart op 't kruutspunt van de waege nao ''[[Coriovallum]]'' ([[Heële]]), ''[[Perniciacum]]'' ([[Braives]]), ''[[Orolaunum]]'' ([[Aarle]]) en ''[[Feresne]]'' ([[Dilse-Stokkum|Dilse]]).
Regel 6 ⟶ 5:
== Historie ==
[[Augustus (keizer)|Keizer Augustus]] verdeilde de provins ''[[Gallia Belgica]]'' in distrikte (civitates), waobeej Atuatuca Tungrorum de hoofdstad van 't Civitas Tungrorum woort. Dit gebied loog in 't gebied wao vurhaer de [[Eburone]], 'ne sjtam van de [[Belgae]], hadde gelaef. Naodet de Eburone door de Romeine ware verdreve woeënde heej de Tungri; dit wore meugelik naozate van de Eburone, maar 't kènne ouch [[Germane]] gewaes zien.
Kort veur 't begin van ózze jaortelling woort in Atuatuca Tungrorum 'n Romeins legerkamp gebouwd. Dees plaats waas strategisch gelaege aan de belangrieke Romeinse heirwaeg van ''Colonia Claudia Ara Agrippinensium'' ([[Kölle]]) nao ''[[Gesoriacum]]'' (Boulogne-sur-Mer). Beej het legerkamp kwaam al rap 'n plaetske wao ambachsluuj en hanjelaers zich vestigde. Dit börgerdörpke (Latien: ''canabae'') ontsjtóng zuudwestelik van 't legerkamp. Keizer Augustus waas van plan [[Germania]] te verovere, waoveur vanoet Atuatuca veurraode koste waere aangeveurd. In de [[ieërste iew]] woort 't plaan um Germania te verovere losgelaote, zeker nao de kattestrofale [[sjlaag beej 't Teutoburgerwald]] in 't jaor [[9]], waobeej de Romeine ónger generaal Varus dreej legioene verlaore.
Kort dao-op woort 't legerkamp beej Atuatuca verlaote, maar de plaats bleef belangriek as doorveur- en opsjlaagplaats. In 't jaor [[17]] sjtichte keizer [[Tiberius]] de milletaere provinses ''[[Germania Superior]]'' en ''[[Germania Inferior]]'' (Baove- en Ónger-Germanieë), die nag immer deil oetmaakte van de provins ''Gallia Belgica'', maar rechsjtreeks door 't leger besjteurd woorde. Het börgerplaetske óntwikkelde zich volges 'n regelmaotig sjtraotepetroen, zoeëas zoeëvuuel Romeinse plaatse. Door de vröchbare ómgaeving en gójje ligging greujde Atuatuca Tungrorum oet tot 'n bleujende Gallo-Romeinse plaats. In 't midde van de ieërste iew woort d'r 'n adminnestrasiecentróm en garnezoenvesting gevestigd. Atuatuca woort verantwaordelik veur de beveurraojing van de groeëte legerkampe ''[[Noviomagus]]'' ([[Nimwege]]) en ''[[Castra Vetera]]'' (beej [[Sante]]).
Beej de opsjtandj van de [[Batave]] in [[69]]-[[70]] woort Atuatuca in brank gestaoke door de Batave. Naodet de opsjtandj waar naergesjlage woort de stad waer opgeboewe. Atuatuca kreeg verharde sjtraote, sjteine geboewe en 'n aquaduct. In [[90]] wore de milletaere Germania-provinses door keizer [[Domitianus]] wies volsjtendige provinses verheve.
== Municipium Tungrorum ==
[[Plaetje:TabulaPeutingeriana2.jpg|thumb|400px|Deil van de Peutingerkaart. Atuatuca Tungrorum steit heejop vermeld as ''Atuaca'' (boave, 'n bietje links van 't midde).]]
In de [[twieëde iew]] woort 'ne 4,5 kilomaeter lange moer öm de stad geboewd. Binne de moeëre verrees 'n gerichsgeboew (''basilica'') en 'n groeët graanpakhoes. In dees tied woeënde d'r zó'n 5000 minse in de stad, zoeëget aevevuuel as in Nimwege. Heejmèt waas Atuatuce de groeëtste stad op 't gróndjgebeed van 't hujige [[Belsj]]. Rónk de stad loge groeëte landboewbedrieve (''villae rusticae''). In de [[derde iew]] woorde dees groeëtendeils verranneweerd door plunjerende Germane. Ut zól tot 't eind van de iew deure ieërdet de Romeine de roe zólle hersjtelle. In [[313]] erkènde keizer [[Constantien de Groete]] het rech van de börger um eur eige gluif te keze, woedoor 't [[Christendóm]] zich rap kós versjpreije. Ut bisdóm Tongere woort het ieërste bisdóm in de Nederlande.
Midde [[veerde iew]] woort het Riek waer door Germane bènnegevalle. De Romeine verplaatste eur aandach nao 't baeter verdeidigbare ''[[Mosa Trajectum]]'' ([[Mestreech]]), ten koste van Tongere. De bevolking noom af en de moer woort ingekort.
[[Categorie:Tóngere]]
| |||