Sjtam (antropologie)

Dit artikel is gesjreve (of begós) in 't Norbiks. Laes hie wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs ómgaon.

---

'ne Sjtam is in de antropologie 'n gemeensjap van luuj die groeët genog is öm oet versjillende oonderdele te besjtoeë, mae oeëin de economische situatie nog neet toelèt dat d'r 'n elite kan oontsjtoeë. Sjtamme zeunt groeëtendeels egalitair groepe die dèk oet mieërdere nederzèttinge besjteunt. Sjtamme zeunt mètstens neet groeëter wie eenkel doezende persone. 't Begrip sjtam sjleet dus óp 'n bepaalde vorm van politieke organisatie m.a.w. 'n organisatie die intern en nao boete oet de mach organiseert.

Kenmaerke

'ne Sjtam besjteet oet eenkel honderde luuj bies eenkel doezende. 't Zeunt van oorsjprong oonderling verwaante families of clans, mae neet ömmer. In 't begin waor de familierelatie 't belangriekste beendende elemaent mae naomate 'ne sjtam greujde, naeve oetbreiding dör geboorteaanwaas ooch dör ópnaeming van neet verwaante luuj in d'r sjtam, kieëm dit mieë óp d'r achtergroond te sjtoeë. 't Belangriekste beendende elemaent waoërt noe de gemeensjappeleke cultuur zoewie dezelfde taal en religie, dezelfde gebroeke bie ambachte, keuns en bie gemeensjappeleke werkzaamhede wie visje en jage, laandboew en vieëhouderiej. Dèk zeunt d'r ooch informeel leiders; opperhoofde mètstens mèt 'ne 'adviesraod' gevörmd dör ervare 'sjtamodste' en 'n in d'r loop der ieëwe gegreujde verzameling tradities en wètte, oeë in al 't belangrieke geregeld wert.

Historie

De örsjte miensjeleke gemeensjappe waore allemaol óp sjtamverbande gebaseerd. 't Zów in de westerse waelt allewiel e historisch begrip zieë. De Romeine sjraeve över de sjtamme die ze bie hön veroveringstóchte taegekieëme. Väörbeelde oet ós sjtrieëke zeunt de Germane oonderverdeeld in Franke, Batave, Frieze, Gote en väöl aander sjtamme. Oet d'r biebel en aander brónne kènne v'r de 12 sjtamme van de Israëliete en aander sjtamme oet 't midde-ooste zoewie de Amoriete. De Westerse waelt is saer de vreig middelieëwe neet mieë óp sjtamverbaande gebaseerd mae óp sjtaote. In väöl landsname van Europese sjtaote is nog waal dèk d'r naam van de belangriekste sjtamme truuk te veende die an d'r oorsjprong van dis sjtaote haant biegedrage. Bekaande väörbeelde zeunt Frankriek: 't riek van de Franke en Ingeland: 't laand van de Angele.

In de modern waelt zeunt d'r groeperinge die ooch sjtamkenmaerke haant zoewie gangsters, oeëbie waarde wie 'troew an d'r leider en groep' en soms zelfs initiatierite belangriek zeunt.

Kiek ooch

• Clan