Sjpiritualiteit
Dit artikel is gesjreve (of begós) in 't Valkebergs. Laes hie wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs ómgaon.
Sjpiritualiteit (van 't Latien spiritus, geis; mer ouch van 't Latien spiro, iech aojem - wie 't Oudgriekse ψύχω of psycho woa psyche vandaan kump) ies de zeuktoch, de umkiering, de onmiddelikke aansjouwing en/of de subjectieve erleving van get wat in oos alledaagse logica neet te begriepe ies en dus neet rationeel te verklare ies. In de grondsjlaag riffereert get sjpiritueels nao 'n transcendente (allesumvattende) wirkelikheid woa de observeerbare matriële waereld op geboewd ies. 'n Sjpirituele ervaring zou dus, in angere weurd, 'n toegeng zin nao 'n euverkoepelende realiteit die groater en allesumvattender ies es de matriële waereld die veer normaalgesjproke um oos heer zeen. Luuj die geluive dat 't zoa'n ervaringe geuf dinke dat zie vraoge euver de beteikenis en weerde van 't besjtoon kinne doorgronde door middel van sjpiritualiteit. Wie daes "Hoagste Wirkelikheid", "Lètste Wirkelikheid" of "Absolute Wirkelikheid" kin weure ervare is 'n vraog woa luuj die in sjpiritualiteit geluive 't doorgaons neet euver eins zin. Religie is ein van de bekinste menere um te poge zoa'n sjpirituele ervaring te verkriege. Zoa ies sjpiritualiteit in 't Judedom, 't Christendom en de Islam ummer verbonge mit de zeuktoch nao, en de eventuele tegemoetkomming mit, God. 't Geluif in sjpiritualiteit weurt ouchwaal sjpiritualisme geneump.
Euver 't algemein weurt sjpiritualiteit dus gecategoriseerd es 'n begrip binne de religie. Daomit ies oos algemein bezej van sjpiritualiteit sjterk beïnvloojd gewore door de theologie. Mer neet ederein ies 't dao-euver eins. Zoe geuf 't ouch occultisme en esoterie, woa-in me geluif dat sjpiritualiteit gaaroet neet veur ederein weggelag is mer allein veur 'n klein gruupke besjtump (de alsjemie is dao 'n veurbeeld van). Allewiel weure dit soort gedechtes dieks besjreve es pseudo-weitesjappelik (dus neet ech weitesjappelik). 'n Breier geaccepteerd bezej van sjpiritualiteit kump ouch veur in de filosofie. Dao-in geuf 't 'n groate traditie um 't sjpirituele op te zeuke of te bevraoge ('t sjpirituele riffereert dan nao 't domein boete de materie die oes nuuj inziechte op 't leve kinne geve). Zoa sjtèlle sommege weitesjappers, wie Sam Harris, dat me gaaroet neet in religie hoof te geluive en zelfs atheïs kin zin en toch in get sjpiritueels kin geluive. Veur Harris en vergeliekbare seculiere spiritualiste, kin 't sjpirituele weure gevonge in iemes ziechzelf, door middel van meditatie.
Bron
bewirk- Duutsjtalege Wikipedia