Secularisme

Dit artikel is gesjreve (of begós) in 't Mestreechs. Laes hie wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs ómgaon.

---

Secularisme (vaan 't Latien saeculum, wat "tied" mer ouch "allewijl" meint en in tegestèlling steit tot "iewegheid") is 't prinsiep tot minselek affaires motte weure gepraktiseerd op force vaan 'n neutraol hawwing nao relizjie en irrelizjie (zoewie atheïsme) touw. 't Adjectief vaan secularisme is seculair of seculier.

Aon d'n eine kant riech 't secularisme ziech op 't opbouwe vaan 'n maotsjappij boe-in relizjie weurte gesjeie vaan de staot. Vaanoet dit perspectief kriege geisteleke (meinende: lui die wèrke binne rlizjieus institute) op zeker niveau väöl mie vrijheid; de polletiek maag ziech naoemelek neet mie menge in de affaires vaan de kèrk. Aon d'n aandere kant geit 't secularisme ouch euver 't concreet perses um de mach vaan relizjieus institute te vervaange. Vaanoet dat perspectief verlees relizjie zjus hiel väöl mach.

D'n term is bedach door d'n theoloog Friedrich Gogarten (1887-1967) en is oonder mie ingeveurd um 't Christendom in staot te stèlle de gedeilteleke oontkeerstening vaan Europa te acceptere.

Secularisme is neet gans 'tzelfde es de laïcité, ouch al weurt dat woord dèks verkierd begrepe es lètterleke Franse vertaoling vaan 't secularisme. Dat meint: de laïcité is altied secularistisch mer neet edere vörm vaan secularisme geit euver laïcité. Laïcité, wat umermp weurt in Fraankriek mer ouch in 't Törkije vaan véúr president Recep Tayyip Erdoğan (2014), heet es buut alle relizjieus symbole te were oet de publieke ruimte. 't Traditioneel secularisme vaan Duitsland en de Bènelux stèlt tot de Frans laïcité zjus contra 't secularisme geit, umtot zie ziech te väöl inmenk mèt relizjieus affaires.

Lidstaote vaan de Europese Unie (EU) zien op force vaan 't Europees rech verpliech seculair te zien.