Samisch
Dit artikel is gesjreve (of begós) in 't Norbiks. Laes hie wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs ómgaon.
Samisch (Saami of Sami) is 'ne verzamelnaam vör de tale en taalvariëtete, die gekald werre dör de Saami in Sapmi in 't noorde va Noorwege, Zjwede en Finlaand en in 't noord-weste va Rusland.
D'r naam Laps
bewirkD'r naam Laps wert dör de sjpraeëkers van de taal es 'n sjeldwaoërd ervare. In Scandinavië, mae och in de vaktaal van taalkundige wert d'r naam Laps dan och, um die raej, neet mie gebroekt.
Eenheed in diversiteet
bewirkIn Finlaand en Noorwege is 't Samisch 'n officieel taal en in Zjwede 'n officieel minderheidstaal. 't Samisch behuurt tut de Finoegrische tale. Um politiek-kultureel raejes wert 't Samisch es ing taal behandeld mae taalkundig bezieë geet 't um versjillende tale en taalvariëtete die neet allemaol onderling te versjtoeë zeunt. In totaal kalle 'n 35.000 Saami de taal. 't Gift in totaal 10 tale of variaante oeëvan d'r zis 'n eege sjrif haant. De veer aander werre tesame nog dör 'n 500 luuj gekald. De tale mit 'n eege sjrift heesje: Noord-Samisch; Lule-Samisch; Zuid-Samisch; Inari-Samisch; Skolt-Samisch; Kildin-Samisch.
Toendra, palsa en rendeer
bewirkWäörd die oorsjpronkelek oet 't Samisch sjtamme zeunt toendra en palsa. In 't Nederlands wert mit toendra väöral nao 'n klimaatzone verwaeze en in 't bezoonder nao de (haof) bevraore mossteppe. De Saami verwieze daomit nao 'n geografische gebied: n.l. 't bergachtige Noordpoolgebied. 't Samisch haat mieë wie 400 waoërd vör rendeer.
Nordic Sami Council
bewirkIn 1959 is d'r grensuvversjrejjende (Finlaand, Noorwege, Zjwede) Nordic Sami Council opgerich. Och al zeunt d'r nog vraoge op te losse wat 't rech op laand en natuurleke bronne aageunt, de Saami zeunt officieel erkind en in de Scandinavische leng is hun taal en kultuur 'n vak an de universitete.
Internationaal Songfestival vör Europese minderheedstale
bewirkIn 2006 waoërt 't Internationaal Songfestival vör Europese minderheedstale (Liet Lavlut) in Östersund Laplandj in Zjwede gehaowe. 't Muziekfestival waor in zis leng op d'r tillevies te zieë, oeëoonder och Nederland (Omroep Fryslan; Nederland 2; 1.1.2007 um 11 oor). D'r winnaar waor d'r groep dae in 't Samisch zong. D'r groep, jong Saami mèt kristalhelder sjtèmme in traditioneel klèjjer, makde 'n gesjlaagde combinatie van modern en traditioneel Joik-elemaente.
 |
't Geuf 'n Noord-Samische editie van Wikipedia, de vriej encyclopedie. |