Port
Dit artikel is gesjreve (of begós) in 't Mestreechs. Laes hie wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs ómgaon.
Port of portwien is 'n zwoer, zeute wiensoort geproduceerd in de Douro-vallei in noordelek Portugal en verhandeld in O Porto. De regering heet de gebejer boe-in me port maag producere tot op de hectaar vasgelag en in väöl len, woe-oonder de EU, weurt dees definitie erkind. 't Klimaot vaan de vallei gief de droeve d'n typische smaak dee 't beste bij port pas. In de Dourovallei weure trouwes ouch aander wijne gemaak, zuug Dourowien. De kwaliteit en "echheid" vaan port weurt gewaorborg door 't Portinstituut, 't Instituto do Vinho do Porto (IVP).
Port oontsteit door oonder 't fermetere vaan de wien e wiendistillaot touw te veuge. Heidoor zalle de giscelle sterve en blieve dus mie sókkers achter es bij normale wien. 't Distillaot zörg daan weer tot 't alcoholpercentaasj hoeger oetkump, zoe roond de 20%. Dit heet es bijkoumend gunsteg effek tot de port neet, wie gewoene wien, in lochdiechte vater moot weure opgeslage umtot 't neet bedörf bij oxidatie.
Historie
bewirk
Portwien oontstoont örges in de vieftiende iew en is wel te verbinde mèt de sherry-traditie oet Noord-Spanje. In de late zevetiende iew woort de wien oontdèk door Britse handelere; in 1703 woort in 't contrak vaan Methuen 't Vereineg Keuninkriek 't alleinrech op de portimport gegeve. Dit land is ummer 'ne hoofaofnummer gebleve. Door de explosief gestege vraog woort inins väöl port vaan slechte kwaliteit geproduceerd, zoetot in 1756 op veurspraok vaan de premier e gezelsjap woort opgeriech wat op de kwaliteit mós touwzien.
Vaanajds woort de port euver de Douro nao Villa Nova da Gaia versjeep, bij gebrek aon weeg. De beutsjes die daoveur gebruuk woorte ligke allewijl es toeristische attractie in die stad veur aanker.
Variante
bewirkPort besteit in versjèllende variante, gewuunlek mèt 'nen Ingelse naom aongegeve.
- Ruby port is gewoene roeje port. Dit is de meis gebrukeleke soort, dèks gedroonke es dessertwien.
- White port, witte port, is dèks hendeg zeut meh is tegeliek d'n einege port dee ouch in 'n "druug" oetveuring te kriege is. Heer weurt meistal es aperitiefwien gedroonke, dèks gekeuld.
- Tawny port is roeje port dee laank op 't vaat gelege heet, en daodoor 'n houtsmaak heet. Ouch is 'r geoxideerd, woedoor de kleur get minder deep is. 't Aontal jaor tot de port op vaat gelege heet weurt op de fles vermeld en ligk gemeinlek tösse de tien en de daarteg. Tawny port mèt allein droeve oet 'tzelfde jaor hèt Colheita; 'n verwante soort is de Garrafeira, dee iers op hout en daan op glaas ligk.
Gesorteerd op jaor e.d.
bewirk- Vintage port is portwien gans gemaak vaan droeve oet 'n oetzunderlek good jaor. Ideaol umstendeghede zien 'ne kawwe winter, e werm en druug veurjaor en 'nen heite zomer. 't Predikaot "vintage" weurt oetgereik door 't IVP. Vintage port ligk hoegstes drei jaor op 't vaat en riep daan wijer op fles. 't Lèste vintagejaor waor 1997.
- Crusted port is port oet droeve vaan versjèllende jaore.