Klimaat
Dit artikel is gesjreve (of begós) in 't Mofers. Laes hie wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs ómgaon.
Klimaat is e waord inne waerkónde det gebroek wuuertj veure ómgaevingsómstenjigheje (temperatuur, windjsnelheid, naerslaag, temperatuursversjil tösse daag en nach en tösse de sezoene), oppe aerd of in e bepaoldj gebied, gezeen euver 'n periood van dertig jaor. 't Waord veure toestandj van 't klimaat op e bepaoldj memènt is 't waer.
't Waord "klimaat" wuuertj ouch gebroek veure ómstenjigheje van temperatuur en lóchvochtigheid in laefómgaevinge wie kassen en geboewe, veural inne kónteks van klimaatbehieërsjing, 't middels airco, ventilatie, verwurming, lóchdruuegers of lóchbevochtigers regele vanne ómstenjigheje worónger luuj, plantjen of dere mótte laeve.
Klimaatverangering is de verangering van 't gemiddeldj waertype of klimaat euver 'n bepaoldje periood. De verangering manifesteertj zich 't dudeliks in 'n stieging of daoling vanne gemiddeldje temperatuur en vanne gemiddeldje wieväölheid aan naerslaag. De recènte verangeringen in 't klimaat zeen bekèndj es de "opwurming vanne aerd".
Klimaatclassificatie
bewirkInne klimaatclassificatie van Vladimir Köppen waere vief houfgruup óngersjeie:
- A-klimaten of troeapische klimate: Gemiddeldje temperatuur vanne kaadste maondj is hoeager es 18 °C;
- B-klimaten of druueg klimate (aride klimate): Te weinig naerslaag veur boumgreuj;
- C-klimaten of gemaotigdje klimate (maritiem klimate): Gemiddeldje temperatuur vanne kaadste maondj is tösse -3 °C en 18 °C;
- D-klimaten of landjklimate (continentaal klimate): Gemiddeldje temperatuur vanne kaadste maondj is lieëger es -3 °C, gemiddeldje temperatuur vanne wermste maondj is hoeager es 10 °C;
- E-klimaten of poealklimate: Gemiddeldje temperatuur vanne kaadste maondj is lieëger es -3 °C, gemiddeldje temperatuur vanne wermste maondj is lieëger es 10 °C.
De A-, C- en D-klimate kriegen 'n extra (klein) litter die 'n eventueel druueg periood aanguuef:
- s: druuege zómmer;
- w: druuege wintjer;
- f: gein druueg periood;
- m: moessonklimaat (allein bie A-klimate).
De volgendje kómbinaasje kómme veur:
- Af: troeapisch raengewaadklimaat;
- As: savanneklimaat;
- Am: moessonklimaat;
- Cf: vochtig maritiem klimaat of zieëklimaat;
- Cs: mediterraan klimaat;
- Cw: sjinaklimaat;
- Df: vochtig continentaal klimaat;
- Dw: siberiëklimaat.
De 'B-klimate kriegen 'n extra houflitter:
- BS: steppeklimaat;
- BW: weusdjeklimaat.
De E-klimate kriegen ouch 'n extra houflitter:
- ET: toendraklimaat;
- EF: poeal- of iesklimaat;
- EH: hoeagbergklimaat.