Computer
Dit artikel is gesjreve (of begós) in 't Nuts. Laes hie wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs ómgaon.
'ne Computer is 'n apparaat woemit gegaeves volges formeil procedures (algoritmes) kinne weure verwèrkt. D'r computer weurt in bepaalde Zuid-Limburgse sjtreke ouch waal 'ne ordinatäör (oet 't Frans) geneumd. Meistal weurt mit 't woerd computer 'n digitaal apparaat bedoeld, maar d'r besjtunt ouch analoge computers.
PC's
bewirkApple brach in de jaore saeëvetig es örsjte d'r microcomputer, d'r personal computer (ouch: PC), óp d'r maert. Allewiel is IBM d'r groeëtste producaent.
'ne PC (kiek de tekening hie-ónger) besjèèt oet de volgende ónderdele:
- 1. 't Sjaerm
- 2. 't Moderbord
- 3. De processor
- 4. 't Geheuge
- 5. Oetbreiingskaarte
- 6. De voeding
- 7. CD/DVD-sjpeuler/branner
- 8. Hel sjief
- 9. De moes
- 10. 't Toetsebord
Oersjpronkelik woerd 't Ingelsje woerd computer gebroek veur emes dae mujlike bereikeninge oetveurde, mit of zonger mechanische hulpmiddele - vergeliek ouch d'r Duutsje term vuur computer: "Rechner" (raekeneer) en d'r Zuud-Afrikaanse term veur computer: "rekenaar" - meh later woerd d'r term ouch gebroek om apparate te beneume. Modern computers weure vuur väöl mieë gebroek dan allein wiskundige toepassinge. Ouch väöl administratief en financieil take weure aan d'r computer opgedrage, evels informatievuurziening (internet) en amusement. Ouch weurd d'r computer gebroek om processe aan te sjture, beveurbild de assemblage van auto's doer robots.
D'r opboew van d'r computer kint as volgt weure vuurgesjtild:
- De elektronica weoroet d'r computer besjtit, weurd meistal hardware genump.
- Dees hardware weurd bie 't opsjtarte aangesjtuurd doer firmware (bie PC's bekind as BIOS), basale software, die nuudig is om 't besjturingssysteim te laje.
- De kern van 't besjturingssysteim behiert 't wèrkgeheuge, 't verdeile van de processortied, 't behiere van 't intern gegaevestransport, 't oetveure van programma's en 't verzurge van ein of mieë invoor- en oetvoormechanismes.
- Applicatiesoftware is de programmatuur die weurd gebroek om specifieke functies oet te veure, woeveur de computer is aangesjaf.
Informatica is de weitesjap die tiggeliek mit de ontwikkeling van de computer is óntsjtange.
Inkele besjturingssysteime: