Moskee
Dit artikel is gesjreve (of begós) in 't Valkebergs. Laes hie wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs ómgaon.
'ne Moskee (Arabisch: مسجد, masdzjid, ouch gesjreve masjid) ies 't gebedshoes binne de islam. De moskee weurt gebruuk veur de (veur mansluuj) verpliechde gebedsdeens op vriedeg. Ouch 't gebed dat vief kièr op 'ne daag verpliech gehouwte moet were (de salat) vink plaats in de moskee. Diet gebed hoof neet in de moskee gedoon te were, meh waal weurt 't same bae es beter besjouwd.
Inriechting
bewirk'ne Moskee haet 'n gebedszaal (musalla), zónder zietbanke. De gebede were oetgeveurd terwiel me kneelt op tapijte of matte. Ein moer geuf de gebedsriechting (qibla) aan; diet weurt aangegeve door 'n nis, de mihrab. De imam (veurgenger) bevink ziech tiejes 't gebed in de buurt van de mihrab. Sóms ies d'r ouch 'ne minbar (kansel). Manne en vrouwe höbbe meistal gesjeije gedeiltes um te bae.
'ne Moskee haet meistal ouch minarette, tores woavanaaf vief kièr per daag door de muezzin tot gebed weurt opgerope.
Bie 'ne moskee ies ummer 'n wesjplaats, umdat 't verpliech ies ziech ritueel te wesje (wudu) veurdat me geit bae.
De decoratie in 'ne moskee besjteit meistal oet gekalligrafeerde korantekste, baksjteinverseringe, arabeske, geometrische verseringe, mozaïeke en tegelwerk. Me maog in moskees gein levende wezes aafbeelde.
Architectuur
bewirk
De oudste vörm van 'ne moskee ies gebaseerd op de ièrsjte moskee dae Mohammed in 622 in Medina boewde: e veerkentig terrein mèt moere d'rumheen. Diet óntwiekkelde ziech tot de pleinmoskee, 'ne binnehoof umgeve door zulegalerieje mèt 'n rechheukige gebedsruumde. Meistal ies de gebedsruumde euverdèk mèt e plat daak, woadoor binne ouch väöl pilere en zule nuèdig waore. E bekènd veurbeeld van dit type ies de (veurmalige moskee) Mezquita in Córdoba.
Vanaaf de vièrtiènde ièw introduceerde de Ottomane moskees in centraalboew mèt väöl koepele en sjpietse minarette.
'n Ander type moskee ies de iwanmoskee, woabie versjillende iwans, euverwelfde ruumdes die aan drie kante gesjlote en aan eine kant ope zint, róndum 'ne binnehoof sjtoont. Dit type kump veural veur in Iran en India. E veurbeeld ies de Sjahmoskee in Isfahan.
Belangrieke en bekènde moskeeë
bewirk
- Masjid al-Haram in Mekka (de heiligste moskee veur de moslims; hie bevink ziech de ka'aba)
- Moskee van de profeet (Masjid an-Nabawi) in Medina
- Al-Aqsamoskee in Jeruzalem
- Imam Alimoskee in Najaf (Irak)
- De Blauwe moskee (Sultan Ahmed-moskee) in Istanbul
- Hagia Sophia in Istanbul (geboewd es kèrk, moskee van 1453-1934, noe museum)
- Süleymaniye-moskee in Istanbul
- Al-Azharmoskee in Caïro
- Hassan II-moskee in Casablanca
