Metropolis
Dit artikel is gesjreve (of begós) in 't Mestreechs. Laes hie wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs ómgaon.
'n Metropolis, 'n metropole of metropool (vaan 't Aajdgriekse μήτηρ mētēr = mojer, πόλις pólis = stad) is 'n agglomeratie die besteit oet 'n zier groete stad mèt bijgelege urbaon gebede, boe-oonder ouch veurstei. Ouch bevat zie de umligkend periferie die neet per se verurbaoniseerd is mer boevaan de inwoeners wel verboonde zien aon de metropolitische stad (door beveurbeeld wèrk of winkels). Dees umgeving weurt ouch wel 't forensegebeed geneump. 't Aontal inwoeners vaan 'n metropolis kin door al dees typeringe opvallend groeter zien es dat vaan de stadskern zelf. Dèks weure sommege stei es megapolis getypeerd, dus es groeter es metropolis. Dit begrip weurt evels minder dèks gebruuk es metropolis en groete stei (wie Paries, Shanghai en New York City) weure meistes aongeduid wie metropolis.
Metropolis is aofgeleid vaan 't Aajdgrieks en meint zoeväöl wie moojerstad. Zoe'n stad vörmp daomèt dèks 't middelpönt vaan 'n regio op polletiek, weitesjappelek, cultureel en sociaol niveau. Bekènde veurbeelde vaan metropole zien Londe, Paries, Tokio, Shanghai en New York City.
't Begrip metropolis en 't begrip wereldstad weure dèks synoniem aon mekaar gebruuk. 'n Metropolis is euver 't algemein e steielek gebeed mèt mie es 1 mieljoon inwoeners. Op force vaan de Europese Unie en häör statistiek bureau EuroStat is 'n stad evels pas 'n metropool es zie mie es 2,5 mieljoon inwoeners hoesves. Umtot edere lidstaot evels 'n aander meneer vaan gemeintes indeile heet, zörg dit veur 'n verwarrend pleetsje. Wijl 't Roergebeed wel es metropolis weurt gezien, weurt de Randstad dat neet. 't Roergebeed weurt naomelek euverkoepeld door 'n gezaomelek instituut, wijl de Randstad dat nog neet heet. Dees 12 stei zien (alfabetisch): Barcelona, Berlien, Frankfurt am Main, Hambörg, Katowice, Milaon, München, Paries, Roeme, Roergebeed, Stuttgart en Warschau. Sinds Brexit tèlle Londe en Manchester neet mie mèt.
't Woord metropolis weurt evels, in contraire bis 't woord wereldstad, wat internationaol es absoluut begrip weurt gebruuk, soms ouch rillatief gebruuk um de rillatie vaan 'n stad mèt de umligkende umgeving aon te geve, zoewie Mestreech kinne weure gezien es 'n metropolis veur Zuid-Limbörg of zelfs de Euregio Maos-Rien. 't Begrip metropolis weurt gebruuk um stei aon te geve boe 'n bepaolde activiteit of bedrievetak väöl veurkump, zoewie könsmetropool (bev. Berlien) of financieel metropool (bev. Frankfurt am Main).
Metropolisering is de stijging in de concentratie vaan weitesjap, polletiek of cultuur binne e gebeed of stad, zoewie de polletieke metropolisering vaan Breusel. Mèt dit begrip weurt ouch soms gewoen versteieleking gemeind, zoewie de urbaonisering vaan 'n metropolitische Randstad.