Messing
Dit artikel is gesjreve (of begós) in 't Mofers. Laes hie wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs ómgaon.
Messing of gaelk(a)oper is 'n legering van koper en zink. De naam gaelkoper is aafgelèdj vanne kluuer wen 't matterjaal nanneet lang is bloeatgestèldj ane boetelóch. 't Is den dudelik gelsiger es zuver koper of bróns. Messing is a waerdevol matterjaal door zien helheid en gooj smeejbaarheid. Twieë tupen aan messing bestaon:
- Alfamessing, mit minder es 40% aan zink, is flexibel en kan kaad waere gesmeje;
- Bètamessing, haet nao verheljing minder zink, kan allein heit waere gesmeje, mer is helder en sterker.
Wiejer besteit nag witte messing, mit mieër es 45% aan zink, meh dit is te broos veur algemein broekbaart te zeen.
Messing is al saere prehistorie bekèndj bieje miens, lang veurdet me 't apaart metaal zink haw óntdèk. 't Woort gemaak door koper te doon versmultje mit calamiet (e zinkerts). Tiejes dit percès wuuertj 't zink óntróch oete calamiet en mink 't zich drek mit 't koper. Zuver zink is aevel te reaktief veur te perducere mit dees aaj technieke.