Merwede

Dit artikel is gesjreve (of begós) in 't Mestreechs. Laes hie wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs ómgaon.

De Merwede is 'n revier in de Nederlandse provincie Zuid-Holland. Ze löp in oos-westeleke riechting. Vaanajds is 't de reveer boe-in Maos en Waal samevleuje; de aw tak vaan de Maos die hei instruimp, neump me allewijl de Aofgedamde Maos of Andelse Maos. De Merwede is verdeild in twie stökker: de Bove-Merwede en de Oonder-Merwede (Nederlands: Beneden-Merwede).

Historie

De naom Merwede deit ziech aofleie vaan merowe, wat 'wije stroum' beteikent. Mesjiens is 't geslach vaan de Merovingers nao dees revier geneump. In 't twiede deil herkinne v'r daobij 't (later drachter geplek?) Middelnederlands woord wede, wat 'bos aon de revier' beteikent en verwant is aon 't Ingels wood. De variant Merwe (dus zoonder 't toponiem -wede) huurt me nog väöl in de regio (beveurbeeld in Dordrech, wat ziech de Merwestad neump). Vreuger ouch woort gans de oonderluip vaan Maos en Waal same Merwede geneump; dit gol dus ouch veur de Noord en Nui Maos.

In de late middeliewe laog kortbij Dordrech de hierlekheid Te Merwede. Zij bouwde oostelek vaan de stad 't Hoes te Merwede. Nao de verweusting vaan dit kestiel in 1418 en de Sint-Elisabethsvlood vaan 1421 (wie 't gebeed oonderleep en 't rewien op 'n eilendsje kaom te ligke) waor dees hierlekheid neet mie vaan groete beteikenis; sinds 1604 huurt 't gebeed aon de stad Dordrech. 't Rewien steit nog ummer.

Door 't samevleuje vaan twie groete revere in 'n neet oetzunderlek groete bèdding hadde plaotse aon de Merwede, in 't bezundre Gorinchem, vaanajds dèks las vaan hoeg water. Daorum groof me in 1874 de Nui Merwede door de Biesbos, e gebeed boe vreuger allein klein kreke lepe. Begin twintegsten iew kaom ouch dee Bergse Maos veerdeg (geneump nao Geertruidenberg), 'n rigoureus verbreiing vaan 'n aw Maosbèdding, geneump nao Geertruidenberg. In 1904 sloot me toen de Maos bij Andel (gemeinte Woudrichem) aof, zoetot 't Maoswater noe neet mie in de Merwede struimp.

Trajek

De Merwede begint tösse Woudrichem (linkerkant) en Dalem (gemeinte Gorinchem; rechterkant). Al kort daonao ligk aon de rechterkant de stad Gorinchem. Bij Werkendam (linkerkant) splits ziech de Nui Merwede aof, die 't mieste water aofveurt. Vaanaof dao hèt 't oersprunkelek trajek de Oonder-Merwede. Dit veurt langs de dörper Hardinxveld, Giessendam, Sliedrecht en Papendrecht (rechterkant); allewijl veural veurstei vaan Dordrech gewore. Dees stad zelf ligk, sjuins tegeneuver Papendrecht, aon de linkerkant, op de plaots boe de Merwede ziech tot slot splits in de Aw Maos (rechdoor) en de Noord (rechsaof), op eint vaan de dröks bevare punte vaan Europa.

't Reveerke de Linge löp in Gorinchem in de Merwede euver. Vreuger gol 'tzelfde veur de Giessen, die evels wie de naom al zeet bij Giessendam is aofgeslote. Kort bij Gorinchem is ouch 't begin (of ind) vaan 't Merwedekenaal.

Euver de Merwede ligke drei brögke, die alledrei relatief hoeg zien um de sjeepvaart op de economisch belaankrieke revier neet te hindere. Stroumaofwaarts zien dat de Merwedebrögk bij Gorinchem ('n verkiersbrögk mèt d'n A27; zuug foto), de Baanhoekbrögk ('n spoorbrögk tösse Dordrech en Sliedrecht) en de Papendrechtse brögk ('n verkiersbrögk tösse Dordrech en Papendrecht, mèt d'n N3. Alledrei de brögke zien ouch veur fietsverkier ingeriech. Daoneve gief 't nog poontvere vaan Gorinchem nao Woudrichem, vaan Gorinchem nao Sleeuwijk en vaan Papendrecht nao Dordrech. Ouch veurt euver deile vaan de Merwede 'n zoegeneumde Waterbös.