Liturgie van de Roams-Katholieke Kèrk
Dit artikel is gesjreve (of begós) in 't Valkebergs. Laes hie wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs ómgaon.
Liturgie, van 't Griekse woord leitourgia, beteikent bie de Katholieke liturgische of godsdeenstige handelinge en werkzaamhede, die veur de gemeinsjap were oetgeveurd. De Griekse vertaling van 't Oud Testament verhaolt in diet verband van 'ne offerdeens in de tempel. In 't Nuuj Testament weurt 't woord gebruuk veur de offerdeens van de preester; de offerdeens van Christus, dae ziechzelf es de woare hoagepreester geofferd haet veur de zung van de luuj en dae nuuj de rechterhand ies van God de Vader. (Heb. 10:11).
Liturgische vieringe
bewirkLiturgie wilt zègke de (heilige) deens mèt es miedelpunt de Heilige Mès of eucharistieviering. Ander vörm zint:
- 't koargebed
- de viering van de sacramente
- 't Lof, 'n godsdeenstige viering in de naomiedig, woabie de geconsacreerde hostie weurt oetgesjtald en aanbede. Dèks weurt hiebie de roazekrans gebaejd.
Ritueel
bewirkDe volgorde van de (Liturgische) gebede, lezinge, praek en 't ritueel in de kèrk weurt ouch liturgie geneump.
Missaal
bewirk'ne Missaal ies 't liturgisch book, woa-in de tekste van 't vas gedeilte en de gewoon gebede sjtoon aafgedrök. Wiejer sjtoon d'r ouch de wieselende gebede in, gezange en lezinge veur alle daag in de volgorde van 't kèrkelik jaor. Ouch alle kèrkelike fièsdaag van de heilige sjtoon d´r in vermeld.
Liturgische kleier (paramente) en verseringe
bewirkDe Liturgische kleier, die gedrage were door de celebrant en assistente in de ièredeenste zint:
- de albe ('t wiet onderkleid)
- de amict (wiette, ketoene hausdook)
- de singel ('t kaord dat um 't mieddel weurt gedrage en dat de sjtola op zien plaats hèlt)
- de manipel (zieje band dae euver de linkerpols woort gedrage. Dit gebruuk ies aafgesjaf nao 't Twiède Vaticaans concilie
- de sjtola (sjerp weurt euver de sjouwersj gedrage, sóms euverkruus). De sjtola weurt ouch gedrage bie 't huère van de biech.
- 't kasuifel (moewloos euverkleid, meistal geborduurd of geappliceerd)
- de dalmatiek (euverkleid mèt korte moewe veur de diake)
- de koarkap (soort cape)
- de superplie (e korter linne of ketoene humme mèt wiej moewe, meistal mèt gehaokde kante of geborduurde zoum. Gedrage bie de duip, in de brónk en in 't lof.
De misdener, dae assisteert bie o.a de ièredeenste, dreug 'n road of zjwart onderkleid woa-euverheen 'ne wiette superplie. Allewiel drage ze ouch dèks 'ne wiette of grieze linne/ketoene tuniek mèt singel.
Liturgische kleure
bewirkVolges traditie en in euvereinsjtumming mèt 't soort viering were de liturgische kleier in bepaalde kleure gedrage en de attibute aangekleid of verseerd:
- Paars veur de adventstied en de tied veur Paosje
- Wiet op Wiete dónderdig, van Paosje tot Pinkstere en in de Kaersjtied tot en mèt Driekeuninge (6 januari) eventueel ouch op 't fiès van de Heilige Drie-einheid
- Road op Pinkstere en op de fièste van de martelaere
- Greun op de zóndige nao Driekeuninge en nao 't fiès van de Heilige Drie-einheid
- Roze op zóndig Gaudete en zóndig Laetare
- Zjwart op Goje Vriedig