Kesjteël Meerssenhoven
- Dit artikel is gesjreve in 't Gelaens. Ómdat 't plaatsgebónge is, maogs doe 't ómzètte nao 't Itters, es te dit dialek sjpriks.
Kesjteël Meerssenhoven of Mertzenhaove is gelaege ten zuudaoste van 't gelieknamige dörpke Meerssenhoven, vreuger ein deil van 't kirkdörp Ittere en noe ’n deil van Mesjtreech.
Besjrieving van 't kesjteël bewirk
't Hujige kesjteël is 'n U-vörmig wit gesjilderd hoes mèt 'n classicistisch uterlik en is gelaege bènne 'n veerkantje gedempte ómwalling wo-euver 'n brök mèt veer baoge. 't Bevat 'ne L-vörmige kern besjtaonde oet kelders oet de 13e en 14e eëuw en die zint opgetrokke oet mergel en 'n zandjsjteine plintj, gevörmp in de wes- en hoofvleugel. De vörm van 't kesjteël is óntsjtaon nao 'n ingriepende verboewing in 1743, wobie de wesvleugel woort verlengd en de oasvleugel woort biegeboewd, zoadat allebei de vleugels aeve langk ware en zoa 't geboew 'n symmetrisch aanzeen gaove. Bie de hoofvleugel woort de ingank op de eësjte verdeping veurzeen van 'n hèlsjteine bordes mèt gebaoge trep aan weerszie en veurzeen van 'n sjmeediezere hèkwerk. In 1902 woort door de toenmalige eigenaer, de femielie Regout, aan de oaszie bie de euvergank tösje de hoofvleugel en de oasvleugel 'ne taore aangeboewd, oetgeveurd mèt 'n koepeldaak en 'ne knóbbelsjpits.
Inwèndig haet 't kesjteël 'n aantal 18e eëuwse interieurverseerselen en sjtöcwerk in de hal van rondj 1800, besjtaonde oet 'n aantal reliëfwerke die de sezoene veursjtelle. 't Hoes haet boete de ómwalling nog 'ne neerhaof besjtaonde oet tweë witgesjilderde veurmalige sjtalruumdes aan weërszie van 'n veurplein. De sjtel zint taengewoordig ómgeboewd tot woonhoeze.
't Geheël wirt aan de sjtraotzie aafgesjlaote door 'n moer mèt dao-in opgenómme 'n paortpaviljoen mèt helmdaak, gedateerd oet rondj 1800. Bie de inrit nao 't paortpaviljoen sjtaon direk aan de sjtraot aan weerszie tweë leëuwebeelde op pylonen die dao in de 20e eëuw zint biegeplaatsj. Aan de achterzie van 't kesjteël bevènje zich kesjteëltuine aangelag in 't midde van de 18e eëuw ter groate van óngeveër 5 hectaar. Wiejer zint 'r nog landjboewgrónje ter groate van óngeveër 6 hectaar.
Gesjiedenis een beweuners bewirk
't Oarsjprónkelike middeleëuwse kesjteël woort veur 't eësj geneump in 1345 en waas toen ouch bekènd ónger de naam "Mertzena". De ridder dae in 1345 woort geneump waas Hendrik van Ittere, leënman van de heëre van Valkeberg. Hae waas getrouwd mèt 'n dochter van de heëre van Heinsberg die in dae tied ouch euver Valkeberg regeerde. Toen dit echpaar kènjerloos stórf, woort 't kesjteël door hun femielielede betwis en kreeg 't in korte tied allerlei bewoners. Ein van die bewoners waas Reinier van Bergen Trips, drossaard van Daelhem en leënman van de hertog van Brabant dae tèves de nuje heër van Valkeberg waas. De drossaard waas aevel nogal beruch óm zien losbènjig laeve en woort oeteindelik door de hertog óntsjlage.
Hienao woort 't kesjteël bewoond door versjeije ridders die beruch ware in de ómgaeving. Zie hèje t meistal gemuntj op de sjippers en koupluu die op de Maas voere. De meist beruchte waas Willem van Aremberg, ouch bekènd ónger de bienaam 't zjwein van de Ardènne. Toen de Mesjtreechse bevolking sjoan genóg hèj van zien sjtreuëperieje trókke zie, tezame mèt de Luukse troepe van bisjop Johan van Horne, op nao de Mertzena wó Willem zich mèt zien kornuite opheel. Willem woort gevange genóme en in 't zelfde jaor terechgesjtèld in Mesjtreech. Zien makkesj woorte oet 't kesjteël verdreve, wobie 't hoes vriewaal gans woort verwoes. Allein de kelders en de eësjte opboew bleve es restante euver.
't Woort aevel weer herboewd door de femielie Van ’t Zievel, die ouch 't sjlot Severen in Amby bewoonde en nog völ anger bezittinge en bande mèt anger femielies in Zuud-Limburg hèj. Tösje 1596 en 1742 waas 't kesjteël in hun bezit. Tiedes 't bewèndj van de femielie Van ’t Zievel woort Meerssenhoven in de Tachtigjaorige Oarlog meërmaole geclaimd door de Sjpaanse landjvoog Alva om 't te gebruke es zien hoofkwarteer. In 1635 brende Meerssenhoven vriewaal gans oet, mèr ouch noe woort 't kesjteël weer herboewd. In 1743, toen de femielie Van ’t Zievel 't kesjteël hèj verlaote, woort 't gesjloop en woort op diezelfde plek 't hujige sjlot geboewd door Arnold van Gilman. 't Woort, mede ómdat de verdedigende functie van 'n kesjteël toen oet de tied waas geraak, 'n veur dae tied 'n zeer modern landjhoes mèt groate rame, ruime zale en prachtig sjtöc- en sjniewerk baove de hoag deure en de sjouwe.
In 1770 kaom 't kesjteël in bezit van de Meestreechse femielie Olislagers die d'r verbleef pès 1877 toen de lètste Olislagers kènjerloos stórf. Óngertösje waas 't kesjteël nog in 1794 bezat door Jean-Baptiste Bernadotte, 'ne maarsjalk in 't leger van Napoleon. Hae gebruukde 't kesjteël es zien hoofkwarteer tiedes de belegering van Mesjtreech in dat jaor. Róndj 1800 zint 'n aantal verboewinge en oetbreijinge oetgeveurd. Dees zint verrich nao 'n óntwerp van de Mesjtreechse sjtadsboewmeister Mathias Soiron.
In 1902 woort 't kesjteël, naodat 't 25 jaor ónbewoond waas gewaes, aangekoch door de Mesjtreechse industrieel Regout en woort 't bewoond door ein van zien femielielede. De femielie Regout beheeld 't kesjteël pès 1955. In dat jaor verkochte zie 't aan de broeders van Sint Joseph in Heërle en woort 't veurtaan gebruuk es kloaster. Later woort 't bewoond door Broeders Franciscanen, die d'r 'n internaat en 'n tehoes veur wirkende jónges hele.
't Heje bewirk
In 1980 verlete de paters Franciscanen 't kesjteël weer, wonao 't veur korte tied in bezit waas van 'ne zakeman oet Vught. Toen dae in financiële probleme kaom en 't kesjteël weer laeg kaom te sjtaon, woort 't gebruuk es óngerkómme van Vietnamese boatvluchtelinge. Allewiel is 't kesjteël in partikeleer bezit.
Trivia bewirk
- In 1950 begoosj Gustave Regout op de landjboewgrónje van Meerssenhoven mèt 't aanplante van lieëgsjtambeuëm veur fruit. Dit waas de eësjte keër dat dees methode van fruitteelt in Nederland woort toegepas. Regout hèj dees methode leëre kènne in Australië.
- De omwalling is recentelik weer gevöld mèt water.