Higgsdeilke
Dit artikel is gesjreve (of begós) in 't Valkebergs. Laes hie wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs ómgaon.
't Higgsdeilke ies 't kleinste en minuscuul deilke wat volges natuurweitesjappers besjteit. 't Zou kleiner zin dan 'n miljartste van 'ne miljartste milimaeter en 't ies belangriek umdat daomèt verklaort kènt were wie deilkes aan massa kómme. Higgsdeilkes vertrage sómmige deilkes miè es ander deilkes, woadoor 't lestig weurt veur die deilkes um ziech veurt te bewaege. 'n Substantie die lestiger veurtbewaeg haet groater massa. 't Higgsdeilke veurkump dat alle elementair deilkes mèt de sjnelheid van 't leech heen en weer sjete door 't heelal.
Natuurkundige höbbe de bewieze veur 't besjtoon van 't Higgsdeilke in 2012 gevónge door protone op ein te laote boetse in de 27 kilomaeter lange deilkesversjneller LHC.
De naam geit truuk nao de weitesjapper Peter Higgs, dae in 1964 't besjtoon veursjpelde. 't Higgsdeilke weurt ouch waal 't godsdeilke geneump.
| Fysische deilkes | |
|---|---|
| Atomair deilkes: | Molecuul ∙ Atoom ∙ Ion |
| Subatomair deilkes: | Nucleon ∙ Atoomkaer |
| Bosone: | Foton ∙ Gluon ∙ W-boson ∙ Z-boson ∙ Higgsboson ∙ Graviton ∙ Kaön ∙ Pion ∙ Meson |
| Fermione: | Quark ∙ Lepton ∙ Neutrino ∙ Elektron ∙ Positron ∙ Muon ∙ Tau ∙ Proton ∙ Neutron ∙ Baryon |