Henri Sarolea

Dit artikel is gesjreve (of begós) in 't Sjènnes. Laes hie wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs ómgaon.

Henri Sarolea (* Mesjtreech 18 januari 1844 - † 12 september 1900) waas 'ne Nederlandse sjpaorwaeg-aannummer.

Sarolea haet in Haelder gezörg dat dees sjtad van ein boere dörp verangerde in ein echte sjtad. Hae how in Nederlands Indië op Java es sjpaorwaegboewer gewirk. Einmaol trök in Nederlandj ging hae wone in Haelder, in ein hoes dat vlakbiej de plaatsj loog wo noe d'n euverwaeg ligk biej de Willemsjtroat. In dae tied how Haelder gaaroet gein sjpaorverbènjing, terwiel groater plaatsje in de ómgaeving wie Aoke, Luuk en Mesjtreech waal al via 't sjpaor waore te bereike. Sarolea waor 42 jaor wie hae in 1886 dan ouch planne maakde veur ein sjpaorlien tösje Herzogenrath, Haelder, en Zitterd. De hoag hieëre in Den Haag zoge 't in easjte insjtansie neet zitte óm in dae oethook van 't landj ein sjpaorlien te boewe, mèh nao lang touwtrèkke, sjlaagde Sarolea d'r toch in óm de sjpaorlien te boewe, en op 1 jannewarie 1896 woort ze plechtig geäöpend.

Ein paar jaor van te veure how de Aokese indusjtriële en mienboewfemielie Honigmann ein consessie gekoch óm rondj Haelder kaole te gaon delve. Allein howwe ze gein meugelikheje óm die kaole aaf te veure, want Haelder waor in dae tied eigelik allein mèh via landjwaegkes en paedjes te bereike. Ein sjpaorlien beteikende dat de kaole sjnel aafgeveurd koosjte waere. Wie dan ouch bekènd woort in 1893 dat Sarolea begoosj mèt 't aanlègke van de sjpaorlien, bedachte de breurs Friedrich (1841 - 1913) en Carl Honigmann (1842 - 1903) zich dan ouch gein mement. Noe waor de tied aangebroake dat ze de rieke kaolelaoge in Haelder koosjte gaon óntginne. Sjlum wie ze waore, Friedrich en Carl boewde hun koel pal naeve 't sjpaor. En al sjnel waor ouch Sarolea d'r van euvertuug dat de koel Haelder waal 'ns drastisch koosj gaon verangere. Hae woort doe zelfs lid van de direksie van de Oranje Nassau, wie de koel ging heisje.

Ech lang haet Sarolea es ein van de directeure van de Oranje Nassau neet kènne genete van zien sjpoarlien, want hae how ein zjwaak hart. In 1900 woort 'm dat fataal. Op 56-jaorige laeftied euverleej de man, dae Haelder oet zien isolemènt how gehaold en 't sjpaor nao Haelder how gebrach, aan ein hartsjtilsjtand.

Trivia

In Haelder is ein va de belangriekste winkelsjtraote geneump nao Henri Sarolea. De Saroleasjtraot (of Serool wie ze in Haelder zègke) veurt vanaaf de sjtaasje nao 't winkelcentrum van Haelder.

De volgende sectie van dit artikel is gesjreve in 't Norbiks.

Historische Sjtudies

Vólgens A. Kistermans in Historische Studies Geuldal 4 (1994), blz 183 wis Sarolea dör z'n ervaringe óp Java dat 'n sjpaoërlien neet rendabel waor zoonder kaolemien en 'n mien neet succesvól te exploitere waor zoonder sjpoorlien öm de kaole te verveure. Daovör kontakteerde d'r particuliere investeerder Sarolea de mienboewersfamilie Honigmann. In 1893 bekieëme die 'n mienboewconcessie en in 1896 waoër de lien Zitterd-Haeële-Herzogenrath e feit.

Bron

Gemeindearchief Haelder
Inkele websites
Ein book euver de Oranje Nassau Koel
Gesjiedenis van 't sjpaor in Nederland