Hessels
- Dit artikel is in mierder Limburgse dialekte gesjreve. Perbeer estebleef waal mer ei dialek per alinea aan te hauwe.
- Dit artikel is gesjreve in 't Mestreechs. Ómdat 't plaatsgebónge is, maogs doe 't ómzètte nao 't Hessels, es te dit dialek sjpriks.
't Hessels is 't Limburgs dialek wat in Hasselt vaanajds gesproke weurt. 't Is ein vaan de Weslimburgse dialekte.
Hasselt ligk zjus te weste vaan e paor veurnaom isoglosses, en zien taol oondersjeit ziech daodoor hiel dudelik vaan beveurbild 't Genks. Zoe loupe de Panninger Seitenlinie en de doe-gijlien vaan noord nao zuid tösse de twie stei door, en zeet me in Hasselt schoên (neet sjoen) en dzjie, oech (neet doe en diech). Ouch ligk Hasselt nog zjus in 't Belsj-Limburgs oontrundingsgebeed, wat es gevolg heet tot 't waord dörp dao es dèrp gerealiseerd weurt, en Luik es Lèèk. Ouch ligk Hasselt in 't gebeed vaan de Aajdsaksische monoftongisatie: 't heet eek, boom, rook en zweet tegeneuver eik, boum, rouk en zweit. Hasselt ligk ouch te weste vaan de ie-ij en oe-ui grènze, meh dees klaanke zien veranderd in èè en öö (welke lèste klaank tenao dèks weer oontroond is). Teslotte kump in 't Hessels h-deletie veur, meh dit gebäört neet consequint en 't versjijnsel verdwijnt dudelik mèt d'n tied.
't Hessels heet wie alle Belsj-Limburgse dialekte probleme ziech stoonde te hawwe en 't gebruuk devaan löp stèrk trök. Bovedeen spreke väöl Limburgstaolege in Hasselt 'n aander dialek, umtot 'n stad ummer plattelandsimmigrante aontrèk. Heidoor is 't Hessels de lèste vijfteg jaor dudelik veranderd.
Literatuur in 't Hessels is sjaars.
De spelling vannen "Dieksjenèèr van't (H)essels", 1989, drèède verbieëterde éûtgaaf ès'n wetenschappeleke spelling van 't Hessels. Vir wieë gewóéën Hessels wielt schrèève, ès dee spelling nogal gekompliekeerd en doabèè braa lestig vir te gebrèèke bè'n tipmesjin of nen teksverwèrreker. Vir doa-an ewa te verhèllepe hèt Marco Clerinx - bè de mejwèrreking van Xavier Staelens zellef - 'n versimpelde spelling vir't Hessels éûtgewèrrek. Doa's e biekske (ne spellinggids) va gemaak (kiek hèè-onder).
Alle stroate vanne bènnestad van Hasselt hèbbe néû, wèè dee va Mestriech, twejtâlige stroatplieëtsjes. De Hesselse versie ès al èn dee "Vereenvoudigde spelling-Staelens". Èn 2009 koam d'r 'n vertaaleng van 't klassiek stripverhoal On a marché sur la lune/Mannen op de maan van Kèèfke éût onder d'n titel Manne obbe Moan. De vertaaleng is gemaak deer Jos Ghysen.
Externe link
bewirk