Groeët-Brittannië

Dit artikel is gesjreve (of begós) in 't Breuker. Laes hie wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs ómgaon.

Groeët-Brittannië is 'n Europees eiland in de Atlantische Oceaan, ten noordweste van 't Europees vasland gelaeëge en daova gesjeije doer de Noordzieë en 't Kanaal. Mit 'n opperflaak van 209,331 km² is 't eiland 't op ach nao groeëtste eiland van de welt es aoch 't groeëtste eiland van Europa en de Britse Eileng, woeë aoch Ierland en Man bie huëre. 't Gans eiland behuurt tót 't Veraenig Kuëninkriek en vestigt de drie 'constituente leng' Ingeland, Sjotland en Wales.

'ne Aowere naam vuur Groeët-Brittannië is "Albion". D'r naam "Brittannië" woert vuur 't ieësj gebroek doer de Romeine, die 't eiland "Britannia" neumde. 't Vuurvoogsel 'groeët' waert gebroek óm 't va Bretagne te óngersjeije, dat oersjprunkelik d'rzelfde naam houw.

D'r naam Groeët-Brittannië waert aoch waal gebroek vuur 't gans Veraenig Kuëninkriek.

Geografie

Groeët-Brittannië is nao Java en Honshū 't dichtsbevolkde eiland van de welt mit (in 2011) mieë es 70.100.000 i-weunesj. Behalve Ierland in 't weste waert 't ómringk doer mieë es hónderd klaenere eileng, woeëvan 'n aantal aoch tót Groeët-Brittannië waert geraeëkend, zoeëwie Wight, Anglesey, de Scilly-eileng, de Hebride, de Orkney-eileng en de Shetlandeileng, aevel neet Man of de Kanaaleileng.

't Landsjap va Groeët-Brittannië waert gekinmerk doer lieëgland in 't oeëste en zuje en huëvele en berg in 't noorde en weste. Vuur 't ing van d'r lètste iestied waor Groeët-Brittannië e sjeereiland van Europa; doer 't gesjmólte landies woert 't Kanaal gevormd. D'r kórtste aafsjtand tót 't vasteland is 34 kilometer bie Dover, gevormd doer 't Nauw va Calais.

Historie

Groeët-Brittannië woert óngevaer 9000 jaor geleje gevormd in 't Pleistoceen. Daovuur zoot 't vas aan 't Europees vasland.

De ieësjte beweunesj va Groeët-Brittannië kaome van 't vasteland. De beweunesj in d'r Iezertied sjtónt bekind es de Brythonne, e Keltisch-sjpraeëkend volk. In d'r Romeinse tied woert 't groeëtste dael van 't eiland, op 't utersjte noorde nao, de Romeinse provins Britannia. Nao d'r val van 't Romeins Riek trókke Germaanse sjtamme nao 't oeëste en zuje van 't eiland, die huuj d'r daag bekind sjtónt es de Ingelsje.