Gliese 581 c

Dit artikel is gesjreve (of begós) in 't Norbiks. Laes hie wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs ómgaon.

Gliese 581c is 'ne exoplaneet dae dör Europese astronome oontdèkt is boete os zonnesjtèlsel en dae mäögelek sjtaerk op de aeërd geliekt en oeë mäögelek laeëve aanwezig is. Van de ruum 200 bekènde planete roond aander sjterre, geliekt Gliese 581c 't mètste op de aeërd. Op 24 april 2007 waoërt de oontdèkking bekènd gemakd.

Locatie

D'r planeet Gliese 581c driejt roond de roej dwergsjter Gliese 581, op 'ne aafsjtaand va nog gèng 11 miljoeën km. Gliese 581 bevind zich op 20,5 lichjaore aafsjtaand van de aeërd, in 't sjterrebeeld Waog. D'r planeet sjtèèt dus relatief kort bie z'n zon, 'ne zoegenaamde roeje dwerg, 'n categorie va sjterre die väöl klènger, zjwaker en keuler zeunt es os zon. De c in d'r naam Gliese 581c vertèlt os dat dis planeet neet d'r ènnige is dae um Gliese driejt. In 'n nog klènger baan driejt 'ne zjoeëre planeet en mieë nao boete cirkelt 'ne planeet va 8 aeërdmassa's.

Opsjporings-methode

De sjter Gliese is vanaaf de aeërd neet zoonder telescoop te zieë. Gliese 581c is oontdèkt mèt de hulp va 'ne telescoop van 't European Southern Observatory (ESO) in Chili. De astronome haant d'r planeet neet èèges gezieë, umdat planete gèè lich oetsjtrale. Ze haant de plaatsj van d'r bol bepaald dör 't gedrag van de biehurende sjter Gliese 581. Dis sjter sjokkelt 'n bietsje um z'ne as dördat de zjwoeëtekrach van d'r planeet de sjter get oet 't loeëd trèkt bie z'ne umgaank. Op die meneer is och beraeëkend wie groeët d'r planeet zow zieë. Zjoeër planete kint me op dis meneer opsjpore, mae lichte, zoewie de aeërd, neet.

Kenmaerke

Gliese 581c is oongeveer vief kieër zoe zjoeër en oonderhaof kieër zoe groeët wie de aeërd en driejt in 13 ('n aander bron kalt va 18)daag roond z'n zon. E jaor is get korter (of langer) wie twieë aeërdse waeëke. D'r planeet sjtèèt 14 kieër korter bie z'n zon es wie de aeërd, mae umdat die klènger en minder fel is haat d'r planeet 'n vermoedeleke temperatuur va tussje de 0 en 40 grade Celsius. Dat betekent dat d'r vloeibaar water en messjie och wal laeëve kuus zieë op Gliese 581c.

Darwin-projekt

Of werkelek vloeibaar water en laeëve op dis planeet vörkeumt, kint allèng gemaeëte waeëre mèt 'n nuuj generatie ruumtetelescope. Europa wèrkt an 't Darwin-projekt, driej telescope die in formatie dör de ruumte zulle vlege. Darwin makt neet allèng supersjerpe foto's van op de aeërd geliekende planete, och oonderzeukt dizze telescoop de atmosfeer van dis planete op watersjtof, zuursjtof en aander tekene va laeëve. De technologie van dit projekt is nog volop in oontwikkeling en de ursjte beelde van de twiede aeërd maog v'r pas roond 2020 verwachte.