Gerrit Achterberg
Dit artikel is gesjreve (of begós) in 't Mestreechs. Laes hie wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs ómgaon.
Gerrit Achterberg (Langbroek, 20 mei 1905 - Leusden, 17 jannewarie 1962) waor 'ne Nederlandsen diechter. Heer weurt alum gezeen es eine vaan de belaankriekste Nederlandse diechters vaan zienen iew, meh is ouch beröch um zien geistekraankde en de maord op zien hospita.
Biografie bewirk
Achterberg woort gebore es twiede vaan ach kinder in e calvinistisch gezin in Langbroek (provincie Utrech). Ziene pa, Hendrik Achterberg, waor kótsjeer in deen vaan de femilie Van Lijnden van Sandenburg op kestiel Sandenburg; wie de graof later 'nen oto koch woort heer boer. Zien ma, Pietje van de Meent, waor 'n adelleke basterdin. Veur de militairen deens woort Achterberg aofgekäörd um 'zielskrenkde' (S5). Ouch zien verloving leep stök op zien instabiliteit, naotot heer mèt e pistool in de hand mèt zelfmaord had gedreig. Op sjaol deeg heer 't wel good; heer woort in 1924 sjaolmeister.
Datzelfde jaor brach heer ouch zie debuut oet: Zangen van twee twintigers, wat heer same mèt Arie Dekker sjreef. Heer zouw dit debuut later es 'jäögzunde' besjouwe. Achter zien ierste gediech in Elsevier's geïllustreerd maandschrift, wat in 1926 versjeen, zouw heer wel blieve stoon. Zien carrièr es diechter kaom pas good vaan de groond wie heer, oonder 't mentoraot vaan Roel Houwink, in 1931 Afvaart oetbrach. In deen tied oonderheel heer ziech es amteneer.
Nao dit succes góng heer snel geistelek achteroet en woort heer draankzöchteg. Dat leide in 1934 tot 'n tragedie. Naotot heer iers perbeerde de zèstienjaorege dochter vaan zien hospita te verkrachte en denao, wie de vrouw zelf häör keend te hölp kaom, sjoot heer de hospita doed. Oetindelek melde heer ziechzelf bij de pelitie. Heer woort veroerdeild tot tbs, wat heer tot 1943 in diverse institute oetzaot. Pas in 1955 waor zien resocialisatie compleet. Euver de aonranding en de maord sjreef Achterberg de cyclus Zestien.
Tijens en nao zien opsleting stortde Achterberg ziech mèt groete krach op zie diechterlek werk. Tösse 1939 en 1953 publiceerde heer neet minder es 22 bundels. In 1946 trouwde heer mèt zien jäögvrundin Cathrien van Baak. Ze gónge in Neede (Achterhook, provincie Gelderland) woene en verhuisde later nao Leusden. Dao storf Achterberg in 1962 op 56-jaorege leeftied aon 'nen attak.
In zien lèste levensjaore waor Achterberg geleef en bekind en oontvóng heer diverse literair prieze. Beriechte euver zien geisteskrenkde woorte door de krink roontelum häöm jaorelaank stèlgehawwe.
Stijl bewirk
Wat vörm betröf waor Achterberg zien poëzie nog rillatief traditioneel: heer experimenteerde neet en beheel in 't gemein 't rijm en metrum. Wel modern waor 't gebruuk vaan alledaogse beelder es dèks ouch alledaogse taol. Thema's in zie werk zien oonder mie 't oprope vaan 'n gestorve geleefde (al vaanaof zie 'riep debuut' Afvaart) en verwijzinge nao de christeleke religie vaan zien jäög.
Prieze bewirk
- 1946 – Pinksterpries veur Radar
- 1949 – Poëziepries vaan de gemeinte Amsterdam veur Afreis
- 1949 – P.C. Hooftpries veur En Jezus schreef in 't zand
- 1954 – Poëziepries vaan de gemeinte Amsterdam veur Ballade van de gasfitter
- 1959 – Constantijn Huygenspries veur zie gans oeuvre
Bibliografie bewirk
- 1925 – De zangen van twee twintigers
- 1931 – Afvaart
- 1939 – Eiland der ziel
- 1940 – Dead end
- 1941 – Osmose
- 1941 – Thebe
- 1944 – Eurydice
- 1944 – Morendo
- 1944 – Sintels
- 1946 – Cryptogamen
- 1946 – Energie
- 1946 – Existentie
- 1946 – Limiet
- 1946 – Radar
- 1946 – Vervulling
- 1946 – Sphinx
- 1946 – Stof
- 1947 – Doornroosje
- 1947 – En Jezus schreef in 't zand
- 1949 – Hoonte
- 1949 – Sneeuwwitje
- 1950 – Mascotte
- 1953 – Ballade van de gasfitter
- 1953 – Cenotaaph
- 1953 – Ode aan Den Haag
- 1954 – Autodroom
- 1957 – Spel van de wilde jacht
- 1961 – Vergeetboek
- 1969 – Blauwzuur (postuum)
Bron bewirk
Dit artikel is gebaseerd op en vrij vertaold oet 't corresponderend Nederlandstaoleg artikel, en wel in dees versie.