Galop

Dit artikel is gesjreve (of begós) in 't Mestreechs. Laes hie wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs ómgaon.

De galop is 'ne gaank vaan veerveujetege bieste. E galopperend bies beweug ziech springentere voort. Allein dravers (oonevehovege, evehovege, roufdiere etc.) zien tot 'ne galop in staot. Gemeinelek is 't de snelste gaank dee e bies heet, en dee 't ouch gebruuk veur te renne (op jach of op de vlöch). Bieste die kinne galoppere, höbbe evels ouch gecontroleerder vörm in hoes, boe ze minder hel in goon.

De galop is 'nen dreitakgaank. Umtot 'r asymmetrisch vaan aard is, gief 't 'ne linker- en rechtergalop. In de linkergalop zèt 't peerd iers zie rechterachterbein neer, daan de rechterdiagonaol (linkachter en rechsveur tegeliek) um daan mèt zie rechterveurbein aof te zètte en eve te zweve. In de rechtergalop geit 't perceis aandersum. De rengalop geit neet zoe perceis: dao kump d'n diagonaol neet gans geliektijeg neer, wat vaan dit typ feitelek 'ne veertakgaank maak.

Type

Deils nao analogie vaan d'n draf weurt oondersjeid gemaak in diverse types. Dees oonderverdeiling is in de ierste plaots vaan belaank veur 't rije mèt peerd.

In de verzaomelde galop is 't peerd in de hand gestèld: me hèlt door teugel hölpe de kop umhoeg en geit naodrökkelek op de achterhaand zitte (mèt 't gewiech get wijer nao achter). Zoe zal 't peerd neet te sterk nao veure loupe. De snelheid in deze gaank is te vergelieke mèt d'n arbeidsdraf. In d'n arbeidsgalop, bij good belierde peerd de galopsoort boe ze standaard in loupe, zien de sprung e bitteke ruimer. Dit is veur e peerd natuurleker es de verzaomelde galop en veur 'ne ruter beter aon te geve. In de middegalop weure de sprung wijer verruimp; dit begint al hel te goon. Tot slot gief 't d'n oetgestrèkde galop, boe-in 't peerd zien sprung zoe ruim meugelek moot make. Me moot wel verstoon tot alle veer de geneumde types oongeveer 'tzelfde tempo hure te höbbe, d.w.z. oongeveer eve väöl sprung per minuut. Dat gelt neet veur de rengalop, boe-in 't peerd neet mie weurt tegegehawwe en tege zien topsnelheid löp.

Wie gezag versjèlt de rengalop vaan de aander veer types doortot 't peerd zien bein aanders neerzèt. In 't Ingels weurt daorum versjèl gemaak tösse de gecontroleerde galop (canter) en de rengalop (gallop).

Rije en hölpe

E peerd in galop bringe (aongaloppere) weurt in de westerse rijtraditie (zuug ouch Ingels rije) gedoon mèt de galopshölp: Ei bein veuraon op de flaank aonduie of trampe, ei bein nao achter tege de vot. E peerd liert dit aon wienie 't ingerijd weurt, meh in zekere zin is dit natuurlek: de beinhölp prikkelt 't peerd um get te doen, de diagonaol stèlling wijs op galop. Op 'n manèsj (en zoewiezoe in de dressuur) moot me wienie me op de linkerhand rijt de linkergalop rije en op de rechterhand de rechtergalop. Dit krijg me gedoon door bij 't aongaloppere ummer 't boetebein nao achter te lègke. Soms gief me de galopshölp neet dudelek genoog; daan zal d'n instructeur vrage tot me vaan galop wisselt.

Aongaloppere kin zoewel vaanoet stèlstand es oet stap en draf, meh miestal gebeurt 't vaanoet dee lèste gaank. Me moot daan e paar passe goon doorzitte en vervolgens de besjreve beinhölp geve. Zaak is ouch um 't peerd gein tegestrijege teikes te geve: al te väöl inhawwe mèt teugelhölpe kin 't peerd zoe aofremme tot 't oet de galop vèlt. Dèks is 't bij minder veurwaartse peerd nujeg de galop te oonderhawwe (nog ins de galopshölp te geve dewijl 't peerd al galoppeert); aander peerd zal me zjus weer zier good mote controlere um ze neet in oetgestrekde galop of zelfs rengalop te laote koume. De sjijnbaar tegegestèlde bein- en teugelhölpe zien de rei boeveur de verzaomelde galop zoe lesteg is. Dudeleke zithölpe zien op zoe'n niveaus vaan groet belaank.

Soms weurt 'ne galop tegegestèld aon de loupriechting gevraog; dit neump me de contragalop. De contragalop weurt dèks gebruuk es oefening veur de balans, meh is ouch in de dressuur e vas oonderdeil. 't Wissele vaan de linker- nao de rechtergalop en vice versa weurt de galopwissel geneump. 't Gief neve de gewoen galopswissel, boebij 't peerd oet de galop weurt gehaold en me daonao in d'n aandere galop weer aongaloppeert, ouch 'ne vlegende galopwissel. Heibij gief me in 't zweefmemint de hölp veur d'n aandere galop, mèt de bedoeling tot 't peerd zien sprung op 't aander achterbein begint.