Charkiv
Dit artikel is gesjreve (of begós) in 't Heëlesj. Laes hie wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs ómgaon.
Charkiv (Oekraïens: Харків, [ˈxɑrkiu̯]; Russisch: Харьков, [ˈxarʲkəf], Charkov) is de twieëde groeëtste sjtad van de Oekraïne. De sjtad bevingk zich in 't noordoeëste van 't lank. Ze hat zoeë'n 1,5 miljoeën iwuuenesj en ligk aa g'n mónding van de reveer d'r Charkiv in d'r Lupan, deë weer in d'r Udy oetmóndt. De sjtad is ing va de wiechtigste cultureel, industrieel en universitair centra van 't lank. In Charkiv zint etnische Rósse waarsjienlig in de mieërderheed, mar sjtattinge variëre. Wiewaal de sjtad officieel twieëtalig is, is 't gebroek van 't Oekraïens seër d'r val van 't communisme touwgenoame.
Charkov woeëd in 1630 gesjtich es vesting in 't zude van 't Róssisj tsareriek. Volges anger brónne is Charkiv 1653 of 1654 gesjtich gewoare, wie de kozakke in ópsjtank koame teëge Pole. Zikker is evvel dat de Oekraïense bevolking oet 't groeëtvorstedom Pole-Litouwe noa dees sjtrieëk vluchde en zich ónger besjerming van de Russische kezerin Catharina de Groeëte plaatsjde. Mit de veroavering van Nui-Rósland in de achtieënde ieëw, 'n ouw benaming vuur 't zude van Oekraïne, verloar de sjtad höar vestingsfunctie. In 1805 kreeg de sjtad 'n universiteet. De industrialisering volgde aan 't ing van d'r 19e ieëw. In 1869 woeëd Charkiv aagesjlote óp 't sjpoar en kót doanoa woeëd 't de sjtad va koale en sjtaal.
In d'r 20e ieëw woeëd hei vöal blood vergote. D'r Róssisje Burgerkreeg tussje 1917 en 1922 en d'r Holodomor in de dertiger joare, 'ne hóngesjnoeëd deë bewus durch d'r Sjtalin zing regime woeëd veroerzaak, veroerzaakde vöal sjlachoffesj. In d'r Twieëde Weltkreeg woar de sjtad veer kier 't sjtriedtonieël va zjwoar gevechte tussje Duutsje tróppe en 't Roeë Leger. Dees gevechte woare óngerdeel van de Lebensraum-plane van de nazi's, mit de germanisering van Oeës-Europa en 't sjtichte van 'n Arisch riek es vuurnaamste doel. Duutsje tróppe besjtookde de sjtad en richde 'n sjlachting aan ónger de lokaal bevólking.
Noa d'r kreeg woeëd Charkiv in sjtalinistische sjtiel herópgeboewd en seër 1975 hat de sjtad óch 'ne metro. In de Oekraïnecrisis van 2014 goof 't confrontaties tussje pro-Róssisje demonstrante en aanhengesj van 't Euromaidan. Tiedes de Róssisje invasie van 2022 woeëd hel gevochte um de sjtad. Róssisje soldoate kóste de sjtad evvel neet verovere.
