Dorplein

Dit artikel is gesjreve in 't Mestreechs. Ómdat 't plaatsgebónge is, maogs doe 't ómzètte nao 't Buuls, es te dit dialek sjpriks.

---

Dorplein, Buul-Dorplein of de Aw Hei (Nederlands Budel-Dorplein) is e dörp, vaanajds 'n kolonie, in 't zuie vaan de Nederlandse gemeinte Kraonendónk. De plaots heet oongeveer 1500 inwoeners. Dorplein is de zuielekste plaots vaan de gemeinte Kraonendoonk en vaan de provincie Noord-Braobant. Kortbij ligke de kerne Schoeët (direk in 't noordweste), Haëmet (weer direk westelek vaan Schoeët), Bóggetj (e paar kilometer nao 't zuie) en Wieërt (e kilometer of vijf nao 't noordnoordooste).

Historie

Tot 't ind vaan de negentienden iew waor de Aw Hei weus gebeed, wie d'n traditionele naom al zeet. Zoe roontelum 1892 begós me hei mèt de vesteging vaan 't zinkfebrik. Al dalek woorte hoezer gebouwd veur de arbeiers. Dees plaots had iers nog de naom Nieuwdorp, meh in 1893 besloot de gemeinte Buul de naom Dorplein te doen rezjistrere, nao de femilie Dor, de exploitante vaan 't febrik. Neve hoezer kaome ouch vaanaof 't begin al versjèllende veurzieninge bij 't febrik te stoon, zoetot 't al gaw op 'n ech dörp begós te liekene. In de loup vaan d'n tied kaome hei e hotel, 'ne kaffee, winkele, 'n wasserij, 'n kèrk (die 'n awwer kepel vervóng) en nog mie. Tot wied nao d'n Twiede Wereldoorlog zouw Dorplein ziene status vaan kolonie, mèt e rechoet paternalistisch bestuur vaanoet de febriksleiing, behawwe. E deil vaan 't werk op 't febriksterrein woort door de zösters vaan Carolus Borromeus oet Nancy gedoon (vaan 1899 tot 1932), later door de zösters vaan Sint-Vincentius a Paulo oet Nut. Die zösters zouwe tot 1987 blieve.

Aonzien

Dorplein is sinds 2011 besjermp dörpsgeziech, 'ne status die al sinds 1998 in euverweging waor. 13 gebouwe zien rieksmonumint, boe-oonder (meh neet allein) 'n aontal kaderwoeninge. Ouch de umgeving is, oondaanks de oontsering door 't nog ummer bedrieveg febrik, deils de meujte nog weerd. Zjus door de industrieel vervojling vint me hei e paar zeldzaam, metaol-tolerante plantesoorte wie 't oongezuimp ertsmos (Scopelophila cataractae).

Bron

Dit artikel is gebaseerd op, meh neet vertaold oet, 't corresponderend Nederlandstaoleg artikel, en wel in dees versie; wijer koume ouch bittekes informatie vaan nl:Lijst van rijksmonumenten in Budel-Dorplein.