Baltische sjtaote

Dit artikel is gesjreve (of begós) in 't Oeals. Laes hie wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs ómgaon.

De Baltische Sjtaote zeen ein gebied in Noordoos-Europa aane Ooszee en besjluitj 't gebied Eslandj, Letlandj en Litouwe. Sommige tèlle ouch de Russische oblast Kaliningrad, 't noordelik deil van 't vreugere Oospruses, d'r bie. 't Is genumptj nao de Balte, wiens taal binne de Indogermaanse taalfemilie ein eige groep vorme. Euver 't algemein weurdj ouch Esland daobie geraekendj, ofsjoon 't Estisch en 't Liefs neet toet de Baltische tale, mer toet de Finoegrische sjpraokgroep heure.

Gesjiedenis

Oet historisch ougpuntj besjtaon de Baltische Sjtaote oet:

de Westbaltische gebiede van Pruusses en de Kuren (Memellandj, Westlitouwe en Kurlandj). In 1772 waerdje Pruusses verdeild in Oost- en Westpruusses. Westpruusses besjtóng oet de Pommerellen en Kulmerland.
de Oostbaltische lenj Ôngerlitouwe, Litouwe en Letlandj, allemaol ouch weer mit häör ongersjtamgebiede.

Euvereinkomste

De Baltische sjtaote höbbe naeve häör ligking en vergeliekbaar greute gemein det ze zich alledrie aan 't enj van'ne Eerste Waereldoorlog losmaakdje van'ne Sovjet-Unie, die toen net ontsjtange waas. In 't Molotov-Ribbentroppact van 1939 kwame Nazi-Duitslandj en'ne Sovjets ouch overein det de Baltische sjtaote in'ne invloedssjfeer van'ne Sovjet-Unie kwame. In juni 1940 waerdje de Baltische sjtaote door de Sovjets bezatj. In 1991 waerdje ze opnuuj onaafhankelik.

Versjille

D'r zeen ouch väöl versjille. Litouwe is euverwaegendj roums-katholiek en waas ooit de kern van ein groot riek. 't Haaj eine grote Poolse inbring. Estlandj en Letlandj zeen protestants en haaje eeuwe lang te make mit ein Duitse elite. Waal zeen dit twee vorme van westers westers christendom, in taegesjtelling toet biejveurbeeld de Russisch-Orthodoxe Kirk die toet 't oosters christendom beheurtj. Hiedoor heure de Baltische sjtaote cultureel gezeen bie 't weste.