Austerlitz (Nederland)
Dit artikel is gesjreve (of begós) in 't Mestreechs. Laes hie wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs ómgaon.
Austerlitz is e dörp in 't ooste vaan de Nederlandse gemeinte Zeist, mèt in 2018 1.470 inwoeners. 't dörp, geneump nao Slavkov u Brna (veurheer Austerlitz) in Oos-Tsjechië, is ein vaan de jónger plaotse in Utrech (en Nederland tout court). Ouch is 't eint vaan de wienege dörper op d'n Utrechsen Heuvelrögk en daomèt e veurbeeld vaan e heidörp.
Historie bewirk
De historie vaan Austerlitz begós in de Fransen tied; um perceis te zien wie hei in 1804 op aowiezing vaan ginneraol Auguste de Marmont 't Kamp vaan Utrech woort gevesteg. In deen tied waor de Heuvelrögk nog neet bebos; de groond bestoont oet hei en zandverstuivinge. Umtot hei zoeget 18.000 maansjappe gelegerd weure, oontsteit um 't kamp e gans dörp vaan handelere wat de soldaote bedeent. Keuning Lowie Napoleon vaan Holland, broor vaan de keizer, besluut in zien aontrejjingsjaor 1806 't dörp Austerlitz te neume, nao de Slaag bij Austerlitz dee Napoleon op 2 december 1805 had gewonne. Lowie verliende 't pläötske zelfs stadsrechte.
Datzelfde jaor evels vertrokke de soldaote ouch weer. Zoe kaom vaan 'n groete oontwikkeling niks terech. E hemfelke lui bleef wel, meh mie es e gehuch waor 't de facto neet mie. In 1812 woorte de stadsrechte weer ingetrokke. Sindsdeen huurt Austerlitz bij Zeist. Vaanaof 1811 vestegde versjèllende filantrope ziech in 't pläötske. Achtereinvolgens dege F.A. Hubert, J.B. Stoop en A.J. de Beaufort mèt wisselend succes poginge um de wèrkgelegeheid aon te vure door herbebossing, sjaopehawwerij en hei-oontginning. Stoop zörgde in 1844 veur 'n sjaol, Beaufort in 1861[1] veur de ierste kèrk in 't dörp. De femilie Beaufort zouw nog tot nao d'n Twiede Wereldoorlog ing bij 't dörp betrokke blieve.
Door alle inspanninge waor Austerlitz oetgegreujd tot e dörp wat nao inwoeners gerekend serjeus in de gemeinte Zeist mèttèlde. Roond 1900 woorte diverse dörpsvereineginge opgeriech. De sociaol tegestèllinge mèt 't moojerdörp waore groet: in Zeist zelf woende väöl rieke lui in villa's, dewijl in Austerlitz arbeiers woende. De SDAP kraog in 't dörp väöl stumme.[2]
Aonziech bewirk
Austerlitz ligk get aofgelege (groete weeg loupe aon 't dörp veurbij) tösse de bosse vaan d'n Utrechsen Heuvelrögk. Centraol in 't dörp ligk 't dörpsplein, e boumriek pleineke mèt brikke poomp. In 't verlèngde ligk de Schoolweg; dweers drop ligk d'n Oude Postweg. Dao-umheer ligk d'n dörpskómp.
't Dörp zelf heet gein rieksmonuminte[3] meh wel get gemeinteleke monuminte, boe-oonder e hoes aon 't dörpsplein en 't Beauforthoes (de kèrk vaan 1861, zuug bove).[4] Sinds 1984 gebruuk de gemeinte 'n kèrk in 't dörp zelf, aon d'n Oude Postweg, die De Hoeksteen weurt geneump.
De Pyramide vaan Austerlitz, vaanaof 1804 door de soldaote in 't kamp opgeriech en later gewijd aon Napoleon zien euverwinning, ligk op Woudenbergs groondgebeed en vèlt dus neet oonder de woenkern Austerlitz.
Veurzeninge bewirk
't Gief in Austerlitz 'n kèrk, 'n basissjaol, diverse sportvereineginge en 'n manèsj. De bevolking is ouch groet genóg veur 'n buurtsupermerret en 'ne slechter. Oondaanks de väöl fietsers en wandelere in de umgeving is de horeca besjeie. Wel vint me diverse campings in de direkte umgeving. 't Beauforthoes is allewijl in gebruuk es theater en kaffee.
Bekinde inwoeners bewirk
- Nick Venema, voetballer (FC Utrecht)
