Zaolkèrk

Dit artikel is gesjreve (of begós) in 't Mestreechs. Laes hie wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs ómgaon.

---

Zaolkèrk in Lemieësj, eint vaan de ajdste gebouwe vaan Nederland.

Interieur vaan de zaolkerk vaan Rhoon (gemeinte Albrandswaard). Hei is good te zien tot 'n zaolkèrk neet allein gein transepte heet, meh ouch neet mie es ei sjeep heet.

'n Zaolkèrk is e typ kèrk die einsjepeg is (de hoofruimte is neet door zuilerije verdeild) en gein transepte heet. Normaliter (in eder geval bij kathelieke kèrke) is wel 'nen apsis presint. De zaolkèrk is daomèt 't sumpelste kèrktyp, tegeneuver de basiliek (miestal kruusvörmeg, mèt drei of vief sjeper, boevaan 't middesjeep hoeger is), de hallekèrk (drei sjeper vaan gelieke huugde) en de centraolbouw (neet laankwerpeg meh drejsymmetrisch, dèks mèt 'n kóppel).

Zaolkèrke zien veurhan oet alle tije en in bouwstijle boe-in kèrke zien gebouwd, meh ze waore relatief gebrukelek roond 't midde vaan de middeliewe. Toen woorte in väöl klein plaotse sumpel en wieneg verseerde kèrkskes gebouwd. Oeraw veurbeelder in Nederland zien de kèrkskes vaan Aajd-Lemiers (foto) en Oosterbeek (gemeinte Renkum). In de late middeliewe, d'n tied vaan de gotiek, woorte väöl vaan die kèrkskes evels al aofgebroke um plaots te make veur groeter en moderner kèrke, dèks trouwens ouch weer zaolbouw.

'n Nui opleving kraog de zaolkèrk bij de rifformatie in Nederland. In 'n calvinistische kèrk moot veural de gemeinte d'n dominee (op de kanzel) kinne zien en hure; me heet dao niks aon zijsjeper. In de paar gevalle tot calvinistische kèrke nui woorte gebouwd, koos me soms veur zaolbouw (beveurbeeld in IJzendijke, gemeinte Sluis). Ouch in de negentienden iew, bij de zoegeneumde Waterstaotkèrke, koume zaolkèrke väöl veur.