Elektriciteitscentrale

Dit artikel is gesjreve (of begós) in 't Oeals. Laes hie wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs ómgaon.

---

Elektriciteitscentrale in Gladstone, Australië

Ein elektriciteitscentrale is ein centraal productielocatie veur de opwek van elektriciteit. 't geuf diverse saorte elektriciteitscentrales:

• Thermische elektriciteitscentrales
• Hydro-elektriciteitscentrales
• Windj elektriciteitscentrales
• Zonne elektriciteitscentrales
• Geothermische elektriciteitscentrale

Thermische elektriciteitscentrales

Rotor van ein modern sjtoumturbine

De meiste elektriciteitscentrales wekke energie op door water in eine sjtoumkaetel te verwerme door middel van 't verbranje van (fossiel) brandjsjtoffe. 't Water weurdj omgezatj in sjtoum en onger hoge drök door ein turbine gepers. De turbine geit drejje en bringk op dees maneer de generator op gang dae elektriciteit produceertj. Daonaeve kan de wermte ouch verkrege waere oet kernreacties. Biej elektriciteitsopwekking kumptj väöl wermte vriej die neet altied volledig benut weurdj. Det wiltj dus in feite zegke det de thermische energie die aanwezig is in'ne brandjsjtof weurdj omgezatj in ein mechanische (drejjendje) energie, die in'ne generator weurdj omgezatj in elektrische energie. En oet de wet van behoud van energie, wo in sjtuitj det energie nooit verlaore geitj, bliektj det es se neet alle energie die in'ne brandsjtof aanweig is kins omzette, d'r energie eefgeveurdj deent te waere. Det gebeurtj door middel van 't keulwater. Meistal is det oppervlaktewater, mer es det neet in voldoende maote aanwezig is waere d'r keultores gebroektj om 't keulwater te keule.

Geothermische elektriciteitscentrale op Ieslandj

Ongerverdeiling

Nao brandsjtof

• Nucleaire centrale, ein centrale wo door middel van kernfusie sjtoum weurdj opgewektj.
• Fossiele brandjsjtof centrale, wo door 't verbrenje van fossiel brandjsjtoffe sjtoum weurdj gemaaktj.
• Bio massa centrale, wo door middel van 't verbrenje van bio massa sjtoum weurdj gemaaktj.
• Geothermische centrale, wo door middel van aerdwermte sjtoum weurdj gemaaktj (op Ieslandj)
• Zonne energie centrale, wo door middel van zonleech sjtoum weurdj gemaaktj.

Nao aandriever

• Sjtoumturbine dao weurdj door middelvan ein sjtoumturbine de generator aangedreve. Bienao alle grote centrales zeen zo oetgeveurdj
• Gaasturbine dao werurdj door middel van ein gaasturbine de generator aangedreve. dees centrales kinne zeker es ze gsjtaok waere mit aerdgass heel sjnel opsjtarte, en waere daorom gebroek om in noodgevalle sjnel bie te sjakele.
• SJTEG SJToum En Gaasturbine de oetloatgasse van'ne gasturbine waere gebroektj om sjtoum te producere, die den weer ein sjtoumturbine aandrieve. Dit saort fabrieke kinne ein heel hoog rendement van omzetting van termische energie, toet waal 60%.

Keultores

Keultores verdampe water om 't te keule op Ratcliffe Power Plant, UK

Keultore mit gedwonge lochsjtruim

Alle thermische centrales producere aafvalwermte es biejproduk van'ne opgewekdje elektrische energie. In sommige gevalle weurdj dees wermte gebroektj om nog es sjtadsverwerming te dene. De keultores biej centrales zeen gebaseerdj op 't principe van natuurlikke trek, en höbbe daorom ein grote hyperbolische sjaorsjteinechtige sjtructuur. De keultores gaeve de wermte die door 't keulwater in'ne condensors van'ne sjtoumturbines is opgenomme aaf aan'ne omgaeving door verdamping van ein gedeilte van 't water. (linkse plaetje)

Toch waere d'r ouch väöl gedwonge trek keultores gebroektj (plaetje rechs), meistal waere dees gebroektj biej aolieraffinaderieje en (petro)chemische plants. Dao waere ventilators gebroeektj om voldoende loch langs de wermtewisselaers te blaoze, en zo 't keulwater te keule. 't Veurdeil van dees constructies is det ze väöl kleiner zeen, maar dao zeen waal weer ventilators neudig.

Anger energie bronne

Dao zeen natuurlik ouch elektriciteitscentrales die anger energiebronne veur 't opwekke van sjtroum gebroeke. Zo zeen d'r getijdecentrales, die de sjtruiming van 't water tiedes 't eb en vloed waere gebroeke, golfcentrales, die de krach van'ne golve gebroeke (waal mer op experimentele sjaol), windj energie, zonne-energie of hydro energie welke gebroek maaktj van'ne krach van vallendj of sjtruimendj water. Dees bronne waere same ouch waal renewable energy genumpdj.

Hydro elektrische centrale

Zuuch ouch: waterkrachcentraal

Hydroelektriciteitscentrale in Duitslandj

Sjema van ein sjtruimingswaterkrachcentrale

Ein hydro-elektrische centrale of waterkrachcentrale kan op meerdere maneere werke. Of via ein sjtuwdam, wo 't water weurdj opgesjlage, en dan via waterturbines weurdj aafgelaote, of via 't heugteversjil in riviere, wo biej ein sjtuw die gebroektj weurdj om 't peil in'ne rivier te handjhave ein of meer waterturbines zeen ingeboewwdj, ein zogenaamdje sjtruimingswaterkrachcentrale. Zo'n sjtruimingswaterkrachcentrale sjtuitj ouch biej de sjtuw in'ne Maas biej Lin.

Werking

't rivierwater weurdj door de waterturbine geleidj, die zitj de potentieel energie van 't water om in ein drejjendje bewaeging. Dees drejjendje bewaeging werudj door de gekoppeldje generator omgezatj in elektrische energie. Om de sjtruiming te verhoge waere dees installasies geboewdj wo de sjtuwe de gootste valheugte höbbe. Mit die sjtuw weurdj de heugte van 't water baove de waterkrachcentrale geregeldj, det sjtuk numpdj men dan 't baovepandj van'ne sjtuw. 't Heugteversjil, en de hoeväölheid water bepaole 't opgewekdje vermoge aan elektrische energie. Es waterturbines waere meistal Kaplan- of Francis-turbines gebroektj. Eine bekindje leverancier is Alpine-Voest oet Oosteriek.

Diagram van ein pompsjpaarbekkecentrale in Raccoon Mountain

Vermogesgrafiek van ein pompsjpaarbekkecentrale. Greun is 't gebroekdje vermoge om 't water op te pompe; rood is 't opgewekdje vermoge

Sjpeciaal oetveuring

Dao zeen planne om in Limburg ein pompsjpaarbekke mit elektriciteitsopwek te boewe. Ein pompsjpaarbekke elektriciteitscentrale werktj zo: Es de sjtroum goojekoup is ('s nachs) weurdj 't water omhoog gepomptj, den es 't de sjtroum duur is, of es d'r väöl vraog is leut men 't water nao ein ongergronds meer valle, via waterturbines, en zo kan men den voldoende sjtroum levere. In Ingelandj, Noorwege, de Alpelenj en zelfs in Duitslandj en Luxemburg weurdj dees meneer van opwekke al gebroektj. In Limburg zoew men den biejveurbeeldj in'ne miene 't water omleeg kinne laote valle, en 's nachs weer trök nao ein van'ne grindjgate kinne pompe.

Zonne energie centrale

Zonne energie is de sjtraoling leech en wermdje van'ne zon. Dees energie kan waere gebroektj om elektriciteit op te wekke. Kiek ouch biej zonne-energie Zonne-energie technologie veurzeen in elektrische opwek door middel van wermte machines of door fotovoltaïsche omzetting.

Ein zonne energiecentrale maaktj gebroek van zonnecelle, fotovoltaïsche celle, die 't zonleech direct omzitte in elektrische sjtroum, dit saort 'centrale' maaktj gein gebroek van drejjendje machiner veur de omzitting van energie.

Ein thermische zonne centrale is weer ein anger type centrale. Door middel van sjpegels waere de sjtraole van'ne zon op eine wermtewisselaer gerich wodoor aolie of ein anger wermtedragende vloeisjtof weurdj verwermdj. Dees heite vloeisjtof weurdj den via wermtewisselaers weer gebroektj om sjtoum te producere, en dae kan weer ein turbine aandrieve, die turbine op häör beurt kan den weer eine generator laote drejje, wodoor det d'r weer sjtroum weurdj opgewektj.

Erg väöl van dees centrales zeen d'r nog neet geboewdj, dao sjtaon d'r ein paar op'pe hele waereld, eine in'ne Verenigde Sjtaote in'ne Mojave woestijn, Israël en Sjpanje höbbe d'r ouch ein paar geboewdj.

Windj energie centrale

Windj turbine Veur de centrale op'pe Hemweg in Amsterdam, Nederlandj

Windj energie centrale aan'ne Deense kus

Ein windj energie centrale ouch waal windjmeulepark genumpdj maaktj gebroek van Windj turbines. Dees windjturbines waere gebroektj om de kinetische energie van'ne windj om te zitte in ein drejjende bewaeging van de sjoepe van'ne windjturbine. Die drejjendje bewaeging weurdj den in'ne ingeboewdje generator omgezatj in elektrische energie. 't Meiste effek haetj dees vorm van energieopwek natuurlik op plaatse wo altied windj sjtuitj. Daorom waere d'r noe windjparke ontwikkeldj die in'ne Noordzee sjtaon. Theoretisch zoew 't meugelik motte zeen om 59,3% van'ne in'ne windj aanwezige kinetische energie om te zitte in broekbaar energie, wore 't neet det alle drejjendje mechiener ouch nog wrieving motte euverwinne zodet 't rendement van zo'n drejjendj mechien mer maximaal 85 á 90 % van die 59,3% zal zeen. In windjparke mot d'r ouch nog raekening mit gehaoje waere det de turbines neet in lien sjtaon zodet ze elkaar de windj wegpakke, dus det ze neet in'ne windjsjaduw van'ne anger turbine sjtaon. Ouch is 't natuurlik zo det de windj sjterk genog mot zeen, baove windjkrach 2, anges krieg de windj de massa van'ne windjturbine neet op gang. En es 't te hel wejtj urges rondj windjkrach 8 den zal de krach op'pe rotorblajer te groot waere, en zoewe ze besjadigdj kinne rake, den waere de sjope gedrejdj en de turbines sjtop gezatj. Dao zólle dus altied anger energiebronne achter de handj motte zeen om voldoende elektrische energie besjikbaar te höbbe. Ein gooj vorm zoew natuurlik mit sjpaarbekkes zeen wobiej de sjpaarbekkes waere volgepomptj es d'r väöl windj is, en es d'r geine is mit behulp van watertubines de sjtroum opwekke door 't sjpaarbekke laeg te laote loupe. Dao zeen resentelik planne geopperdj om biejveurbeeldj 't Markermaer te gebroeke veur ein dergelikke meneer van energieopsjlaag.