Vijfde iew

veerde iew - vijfde iew - zèsde iew

De vijfde iew vaan de christeleke jaortèlling leep vaan 401 tot en mèt 500. Me rekent dees iew gemeinelek tot de late aajdheid. Dit waor de iew boe-in 't Wes-Romeins Riek opheel te bestoon door golf nao golf vaan Germaonse invalle, die samehónge mèt de Groete Volksverhuizinge. Oetindelek kristalliseerde de Germaonse stamme ziech oet tot good geregelde, christeleke keuninkrieke. 't Oos-Romeins Riek, ouch bekind es Byzantijns Riek, bleef bestoon, iers oonder de Theodosiërs, daan oonder de Leonide. In Perzië heersde wie veurheer de Sassanide, in India bereikde 't Guptariek ziene groetsten umvaank. China waor verzeild geraak in 'nen tied vaan groete chaos die de ganse iew neet mie oetsjeide. In Midde-Amerika bleujde de stad Teotihuacan en versjèllende Maya-stadsstaote.

Groete gebäörtenisse

407: De Sueve, Vandaole en de Alaone ('n Iraons volk) steke de Rijn euver en valle Gallië binne.
410: Plundering vaan Roeme door de Visigote. Nao touwzègkinge en oonderhandlinge slete ze ziech es boondgenoete bij de Romeine aon.
410: De Romeine verlaote Brittannië definitief. Ze waore hun presentie dao toch al aon 't aofbouwe.
415: Oonder Chandragupta II bereik 't Guptariek ziene groetsten umvaank. 't Besleit noe groete deile vaan 't Indiaas subcontinent.
418: De Visigote kriege, in naovolging vaan de Fraanke, es foederati gebeed in 't Romeins Riek touwgeweze, en wel in de Garonnevallei.
420: Keizer Jin Gongdi weurt aofgezat; in Zuid-China indeg de Oosteleke Jindynastie um plaots te make veur de Liu Songdynastie.
425: Plundering vaan Roeme door de Vandaole. Vaan dees gebäörtenis is (iewe later) 't woord 'vandalisme' aofgeleid.
435: De Vandaole vestige e keuninkriek in Noord-Afrika.
439: Oonder keizer Beidei Taiwu, stiechter vaan de Noordeleke Weidynastie, weurt Noord-China vereineg.
441: De Hunne oonder Attila valle 't Oos-Romeins Riek in.
ca. 441: De Sakse valle Brittannië binne; begin Angelsaksischen tied.
451: De Hunne weure verslage in de Slaag op de Katalaunische Velder. De Germaonse boondgenoete die de Romeine daobij helpe kriege ummer mie mach.
454: De coalitie tösse de Hunne en hun Germaonse boondgenoete brik aof; in d'n oonderlinge slaag bij Nedao winne de Germaonse voorste en verlaote de Hunne Wes-Europa.
476: De Germaonse generaol Odoaker zèt de keend-keizer Romulus Augustulus aof. Heimèt indeg definitief 't Wes-Romeins Riek.
479: Generaol Xiao Daocheng begeit 'n staotsgreep die de Oosteleke Jindynastie tot 'n ind bringk. Heer nump de naom Gaodi aon en stiech de Zuieleke Qidynastie.
486: De Frankische keuning Clovis versleit de Romeinse veldhier Syagrius, dee in Noord-Gallië 't lèste Wes-Romeins domein boete Italië heel. Heimèt liet me 't Frankisch Riek beginne.
493: Nao d'n doed vaan Odoaker kump Theodorik I aon de mach; heer vesteg 't Ostrogotisch Riek in Italië.
496: Clovis wint de slaag bij Tolbiac vaan de Alemanne.

Religie

409: 'n Edik weurt oetgebrach tege touwkomsveurspèlling. Hei-oet kin me opmake tot 't heidedom in 't Romeins Riek nog leefde.
431: Concilie vaan Efeze
451: Concilie vaan Chalcedon
496: Nao de slaag bij Tolbiac (zuug bove) bekiert Clovis ziech tot 't christendom; heer dwingk zien oonderdaone 'tzelfde te doen.

Wetensjap

425-50: De Inscriptie vaan Bergakker weurt gemaak en achtergelaote in de Betuwe. Ze bevat de ajdste zin in 't Aajdnederfrankisch.

Persoene

Voorste

Gelierde

Jaore

Jaore 400	401	402	403	404	405	406	407	408	409	410
Jaore 410	411	412	413	414	415	416	417	418	419	420
Jaore 420	421	422	423	424	425	426	427	428	429	430
Jaore 430	431	432	433	434	435	436	437	438	439	440
Jaore 440	441	442	443	444	445	446	447	448	449	450
Jaore 450	451	452	453	454	455	456	457	458	459	460
Jaore 460	461	462	463	464	465	466	467	468	469	470
Jaore 470	471	472	473	474	475	476	477	478	479	480
Jaore 480	481	482	483	484	485	486	487	488	489	490
Jaore 490	491	492	493	494	495	496	497	498	499	500