Ultraviolet
Dit artikel is gesjreve (of begós) in 't Mofers. Laes hie wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs ómgaon.
Ultraviolet (aafgekórt es uv, ouch waal ultraviolette straoling, black light of uv-leech geneump) is elektromagnetische straoling juus boeten 't deil van 't spectrum det mit 't mienselik ouch waor te nummen is (leech). De golflingdje van ultravioletstraoling ligk tösse de 10 en 400 nanomaeter, dus "veurbie 't violet", det ouch de litterlike beteikenis is van "ultraviolet". Doordet ultraviolet leech 'n kórter golflingdje haet es zichbaar leech is 't innerzjierieker; 't kan zelfs 't ionisatiepotentiaal van organische molecule bereiken en daomit sjemische reacties in geng zètte. Det is ouch de raeje det 'n euvermaot aan uv-straoling sjajelik is veur väöl organisme (ouch de miens).
In verbandj mitte effèkte van ultraviolet leech oppe miens en 't miljeu wuuertj óngersjeid gemaak tösse uv A, uv B en uv C. Uv A is ultravioletstraoling mit 'n golflingdje tösse zoeaget 315 en 400 nm (lang golve). Uv B haet 'n golflingdje tösse 280 en 315 nm. Uv C haet 'n golflingdje tösse 100 en 280 nm (kortgolvige straoling). Straoling mit 'n golflingdje tösse zoeaget 10 en 100 nm neump me extreem ultraviolet (EUV of XUV). Dees straoling dringk neet wied door innen atmosfeer.
Ultravioletstraoling is in 1801 óntdèk gewaore door Johann Wilhelm Ritter doe d'r mit zilverchloried wirkdje. Ultravioletstraoling luuet zilverchloried snel van kluuer verangere.