Sjpitsmuus

(Doorverweze van Spitsmuis)

Dit artikel is gesjreve (of begós) in 't Gelaens. Laes hie wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs ómgaon.


De sjpitsmoes (Neomys anomalus)

Ein sjpitsmoes (Soricidae) (Nederlandjs: spitsmuis), in sómmige deile van Limburg ein sjaermoes geneump, is ein deer oet de groate femielie van zoogdere oet de orde van de insectenaetersj (Eulipotyphla). Dees femielie ómvat bienao 400 versjillende saorte en is daomèt ein van de groatste zoogderefemielies. 't Zint klein, moesechtige dere mèt ein sjpitse sjnoet en korte peuët. De ouge zint klein, mer daoentaege zint 't geheuër en reukvermoge good óntwikkeld. Sjpitsmoeze höbbe korte häörkes, meistal broenechtig of gries van kleur. 't Groatste deil van de saorte laef allein en is zoawaal 's nachs es euverdaag actief. Ze zint carnivoor en aete daonaeve plantjaardig voedsel. Väöl sjpitsmoeze zint insectivoor.

Sjpitsmoeze höbbe eine extreem hoage hartsjlaag, pes 600 sjlaeg per minuut. Hiejdoor laeve ze ouch relatief kort, maximaal 2,5 jaor.

Sjpitsmoeze höbbe eine cloaca, eine primitieve oetgank van zoawaal 't veurtplantings- es 't sjpiesvertaeringssjtèlsel. Biej de meiste zoogdere zint dees oetgeng gesjeije. Ouch zint sjpitsmoeze giftig: hun sjpeekselkliere sjeije ein giftige substantie oet. De sjpitsmoeze beheuëre tot de kleinste zoogdere. 't Kleinste landjzoogdeer is de wimpersjpitsmoes. Allein Kitti's verkesnaasvleermoes is kleiner. Ein anger, neet nej verwante Europese sjpitsmoes, de klein dwergsjpitsmoes, wirt get groater.

Ènnige väölveurkómmende saorte in Europa zint:

Sjpitsmoeze waere allwiel in de volgende óngerfemielies en gesjlachte ingedeild:

Wiejer de volgende óngerfemielies:

Trivia

bewirk
  • Katte vènje sjpitsmoeze neet ech lekker. Ze vange die waal, mer ze vraete ze zelje op.
  • In sómmige Limburgse dialekte wirt mèt ein sjaermoes ouch waal ein klein vief emes bedoeld.
  • In ’t Zuud-Afrikaans wirt ein sjpitsmoes ein Skeerbekmuis geneump. In ’t Duutsj wirt mèt ein Schermaus ein weulrat bedoeld.
Aafkomstig van Wikipedia, de Vriej Encyclopedie. "https://li.wikipedia.org/w/index.php?title=Sjpitsmuus&oldid=437876"