Urks: Versjèl tösje versies
Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
K Bot: automatisch tekst vervangen (- laanksem + lankzaam) |
K Bot: automatisch tekst vervangen (-veurbild +veurbeeld) |
||
Tekslien 3:
==Karakteristieke==
''Väöl
===Klaanklier===
Tekslien 14:
'''Diftonge''' zien, wie in 't Standerdnederlands ''au/ou'', ''ei/ij'' en ''ui''.
De väöl versjèllende klaanke weure neet ummer weergegeve op sjrif. 't Versjèl tösse lang en korte vocaole kin beteikenisoondersjeiend wèrke: ''ik kiek'' is "iech kiek", ''ik kîek'' beteikent "iech keek". 'n Ander
Wat de '''consonante''' betref vèlt op tot de [[h]] consequint oetvèlt. Es ze incidenteel veurkump (soms zelf veur wäörd die ze in 't Nederlands neet höbbe, 'n [[hypercorrectie]]), daan kump dat door invlood vaan de staanderdtaol. De cluster ''sk-'' is in 't Urks, zjus wie in 't [[Fries]], 't [[Wesfries]] en ander Noord-Hollandse dialekte, 't [[Oos-Braobants]] en versjèllende ander dialekte, bewaord gebleve, en neet in ''sch-'' of ''sj-'' veranderd: ''skaol'', ''skilder''.
Tekslien 35:
't Urks heet twie woordgeslachte, geslachtelik en oonzijeg. Dao is gei versjèl in miervoud tösse de twie geslachte. Miervoude weure bij benaodering wie in 't Nederlands gemaak. Miervoud op ''-s'' kump dèkker veur es in 't Nederlands (''ketting'' - ''kettings'', ''maot'' "vrund" - ''maos''). Bij wäörd op ''-d'' verdwijnt de [[d]] en is de miervoudsoetgaank ''-n'' (''brood'' - ''broon'', ''gebod'' - ''geboon''). E paar wäörd höbbe dóbbel miervoud (''draod'' - ''droons'', ''koe'' - ''koenen'').
Verkleinwäörd weure gevörmp mèt achtervoogsels ''-(e)tjen'', ''-jen'', ''-ien'' of ''-pien''. Dees achtervoogsels herinnere aon die op 't vasteland,
====Veurnaomwäörd====
De persoenlike veurnaomwäörd herinnere sterker aon 't Wes-Veluws en 't aajd-Hollands es aon
====Wèrkwäörd====
Tekslien 54:
==Dialekgebruuk==
Urk is 'n geslote gemeinsjap (in feite nog ummer 'n eiland) mèt mer e klein bitteke immigratie. Bovedeen hech d'n Urker euver 't algemein hiel väöl aon zie dialek. Dit zörg deveur tot nog 97% vaan de Urker bevolking 't Urks sprik, awwere eveväöl es jóngere. Bovedeen gebruuk me 't in alle informeel situaties: toes, op 't werk, op straot en bij 't recreëre. Soms weurt 't zelf tege vreemde gebruuk. Ouch Urkse gemeinsjappe boete 't dörp,
Wie alle streektaole en dialekte blijf ouch 't Urks neet vrij vaan invlood oet de standerdtaol. Neve gevalle vaan vernederlandsing is in 't Urks evels ouch nog spraoke vaan dialek''vörming'': veranderinge oonaofhenkelik vaan 't Standerdnederlands, en dèks devaanaof. Zoe sjijnt oonder jóngere ummer dèkker ''ik kuun'' veur ''ik kan'' gezag te weure, en is 't woord ''kukebessien'', vreuger e sjelwoord veur "aajd wief", recintelik in gebruuk gekómme veur "euvergrameer".
Tekslien 68:
==Bronne==
<references/>
Veur dit artikel is gebruuk gemaak vaan 't hoofstuk "Urks" oet ''Taal in stad en land: Utrechts, Veluws en Flevolands'' vaan [[Harrie Scholtmeijer]] (ISBN 90-12-09008-3) en vaan de website vaan de Dialekkring op Urk (zuug heibove). Dao zien ouch inkel
[[de:Urkers]]
| |||