Volksname van plante: Versjèl tösje versies
Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
weg, huèrt hie neet bie |
Geen bewerkingssamenvatting |
||
Tekslien 3:
'''Volksname van plante''' zint name van plante, die luuj aan plante höbbe gegeve vanwege 't uterlik van 'n plant. Meistal sjleit de naam dan op 'n bepaald soort blaad, vröch, zaod of bloom. Of vanwege ein of miè opvallende eigesjappe, zoa es geneeskrachtig, vergieftig, de bleujperiode of 'n bepaalde toepassing. Dat waor in vreuger jaore aanleiing tot 't óntsjtoon van 'ne volksnaam.
<br>
Väöl volksname van plante zint aan 't verdwiene, neet allein umdat allewiel miè de officiële name gebruuk were meh ouch umdat de kènnis van plante
In sjtreke woa dialek weurt gekald zint väöl volksname in 't dialek of sjtreektaal.
==Volksname in Limburg==
De volksname in Limburg zint euver 't algemein in 't Limburgs dialek.
Hie volg 'n
* De [[Metserbloom]] hèt in ’t Nederlands [[Gele Lis]] en die haet blaar zoa sjerp wie ein mets. De plant weurt ouch [[Metselbloom]] geneump, wat 'n verbastering ies. 'n Echte metselbloom ies [[Huislook]]. Dit vètplentsje, in 't plat ouch [[Tröt]] geneum, woort vreuger op de nok van sjtruèdaker geplant tege de brand.▼
==Name nao 't uterlik==
* De vröch van de [[Gele plomp]], 'n waterplant, liek väöl op ein [[flesjke]] en zoa weurt ze dus ouch geneump. Daobie kumpt d'r eine geur van versjaalden drank oet!
* [[Reetsigaar]] ([[Lisdodde]]) haet ein aor wie ’n dieke sigaar. Ander volksname zint [[negerpiemel]] en [[kattesjtaart]]. Dao haet ’t uterlik van de plant ouch get van eweg.
* [[Klökske]] ies de naam veur 'n plant mèt ein klokvörmig bleumke zoawie ’t [[sjnièklökske]] en 't [[graasklökske]].
* [[Piespötteke ]] of [[Pispötteke]], Nederlands [[Haagwinde]]. En dat ies oos groatste inheemse bloom, in de vörm van 'ne piespot! Umdat 't 'n sjlingerplant betref weurt ze ouch [[Rierank]] geneump.▼
* De naam [[Haamsjeut]] lièt ziech verklaore, doordat de sjeut blaedsjes haet, die lieke op 'ne [[paerdshaam]]. Dees gaffelvörm zou ouch 'n [[Kelte|Keltisch]] heilsteike zin, dat geboorte en nuuj leve aangeuf.▼
* [[Moederkruid]] en [[Boerenwormkruid]] heisje in 't plat: [[hummesknuipke]]s: resp. wiete en gael bleumkes.
==Name nao de bleujperiode==
* [[Paosjblome]], die rónd de [[Paosje]] bleuje, heisje in ’t Nederlands [[Narcis]]sen.
* [[Meiblome]] zint [[Sering]]en woavan de buim in Mei sjoan blome geve.
* [[Sjnièklökskes]] bleuje op 't ing van de winter, zelfs es d'r sjniè liek.
▲* [[Piespötteke ]] of [[Pispötteke]], Nederlands [[Haagwinde]]. En dat ies oos groatste inheemse bloom, in de vörm van 'ne piespot! Umdat 't 'n sjlingerplant betref weurt ze ouch [[Rierank]] geneump.
==Onheilwerend kroed==
* [[Hómmelskroed]] ies de benaming veur minstens drie plante mèt dae naam, die gebruuk woorte um ónwaer aaf te zjwere. Hómmele beteikent dóndere. De plant ies 'n ónderdeil van de [[kroedwösj]].
==Plaats en gebruuk==
* [[Moederkruid]] en [[Boerenwormkruid]] heisje in 't plat: [[hummesknuipke]]s: resp. wiete en gael bleumkes. Boerenwormkruid weurt ouch waal [[reinevaar]] (reinevare) of [[reinevaan]] geneump, vanwege zien sjtandplaats, es ónkroed op de rein=grens van 'n perceel. De plant ies 'n ónderdeil van de kroedwösj.▼
▲* De [[Metserbloom]] hèt in ’t Nederlands [[Gele Lis]] en die haet blaar zoa sjerp wie ein mets. De plant weurt ouch [[Metselbloom]] geneump, wat 'n verbastering ies. 'n Echte metselbloom ies [[Huislook]]. Dit vètplentsje, in 't plat ouch [[Tröt]] geneum, woort vreuger op de nok van sjtruèdaker geplant tege de brand.
▲
* [[Wiej]] ies 'n [[knotwilg]]. Mèt wiejetène of [[wiets]]je woorte hègke en mangele gevlochte of de vakke van 't vakwerk gevöld.
==Vergieftige plante==
▲* De naam [[Haamsjeut]] lièt ziech verklaore, doordat de sjeut blaedsjes haet, die lieke op 'ne [[paerdshaam]]. Dees gaffelvörm zou ouch 'n [[Kelte|Keltisch]] heilsteike zin, dat geboorte en nuuj leve aangeuf.
* De [[Duvelskeersj]]ies de zjwarte bes van [[Wolfskers]] (Atropa bella donna). Es ’t woord duvel of wolf in eine plantenaam sjteit moet oes dat ein waarsjuwing zin. In dit geval zint 4 besse al fataal en veroarzake verlammingsversjiensele! Ouch de roa bes van [[Rierank]] (Ned. [[Heggerank]]) (Bryonia dioica) weurt Duvelskeersj geneump vanwege häör vergieftigheid.
* In väöl tuine zint greunblievende [[Taxuspalm]]e (Ned. Venijnboom) (Taxus baccata) aangeplant umtot zie zomer en winter veur ein sjoan, toew hègk zörge. Meh zoawaal naolde es besse van dees plant zint hièl vergieftig. Ein tekske van 50 naolde ies fataal veur miensj en deer. Dao tegeneuver sjteit dat ‘t sjnoeisel weurt gebruuk um dao ein geneesmieddel tege kanker van te make.
Regel 27 ⟶ 34:
==Determinere==
Dao ies èvvel veurziechtigheid gebao bie ‘t determinere van volksname. De naam [[Meizäödsje (Convallaria)|Meizäödsje]] dat b.v. in [[Valkeberg]] de naam ies veur ’t [[Meizäödsje (Convallaria)|Lelietje der Dalen]] (Convallaria majalis), weurt op ander plaatse gebruuk veur ‘t [[Madeliefje]]. Sóms höbs se eine naam veur miè plante
==Beuk, websites, databanke en lieste mèt volksname==
| |||