Versie op 21 aug 2007 15:34 bewirk Aelske (Euverlèk \| biedrages) Administrators 16.588 bewerkingen Nuuj pazjena: {{Dialek\|Valkebergs}} ‘ne '''Pool''' ies sjtilsjtaond water. Hae woort in vreuger jaore, in Limburg, bie väöl dörper aangelag, meistal aan de rand van 'ne groate waeg. De mei...		Versie op 25 aug 2007 12:33 bewirk óngedaon make Aelske (Euverlèk \| biedrages) Administrators 16.588 bewerkingen nog get Gank nao de volgende diff →
Tekslien 1: {{Dialek\|Valkebergs}} ‘ne '''Pool''' ies sjtilsjtaond water. Ander name zint: koel, drink of drenk. Hae woort in vreuger jaore, in [[Limburg]], bie väöl dörper aangelag, meistal aan de rand van 'ne groate waeg. De meiste van die peul woorte gevoed door ’t hemelwater, dat via götte en ander waterlossinge verzameld woort. ‘ne Inkele pool waor gevöld mèt brónwater. <br> ‘ne Gemeinsjappelike pool laog meistal in ’t centrum van ’t dörp. In de weie woorte de peul meistal speciaal oetgegrave. De [[leim]] woort weggesjtoke en de baom waterdiech gemaak door d’r ‘ne daag lank wèrk[[paerd]] euver te drieve., die de boel dan good vassjtampde. Neet allein um 'ne pool te creëre woort leim oetgegrave, meh dae leim waor ouch nuèdig um 't vlechwerk van de "moere"(vakke) van 'n [[vakwerk\|vakwerkhoes]] toe te sjmere. Dat waore de zgn ''leimkoele''. In de veurmalige [[gemeinte]] [[Cadier]] en [[Keer]] höbbe veur 1920 waal 'n [[dozien]] peul gelege. In de druègdale woort de pool in ’t liègs gelege gedeilte oetgegrave. Af en toe, moos 'r , es 'r toegesjlib waor, wir oetgebaggerd were. <br> In de beekdale maakde boere, luuj en hun viè gebruuk van doorwaadbaar plaatse in riviere en beke. ==Waterkwaliteit== ’t Water in de pool waor van sjlechte kwaliteit umdat ‘r väöl veróntreiniging in zoot zoa-es: aafvalwater, sjlib, waegreste, kroepend óngedeerte en plantereste. Vanwege zieketekieme en ónhygiënische toestande van de peul, zint ze op ’n gegeve moment vervange door betonne bakke, die gevöld koeste were mèt water oet de kraan. Nao 1925 waor d’r waterleiding. Väöl peul zint gedemp. <br> Op bepaalde plaatse weurt de pool in sjtand gehoute, vanwege heimkundige motieve. De gehuchte [[Krapoel]] , [[Drink]] en ''Bauerkoel'' in ([[Termaar (Mergraote)\|Termaar]]) zint geneump nao zoane waterpool binne hun grenze. Dees peul zint op dit moment nog aanwezig. Veldname wieze dèks truuk nao 'ne veurmalige pool, bv de ''Sjoane pool'' in [[Berg (Valkeberg)\|Berg]]. ==Functie== De functie van de waterpool ies ’n drinkplek veur ’t viè, veur de bezjweite paerd um aaf te keule of 'n bad te numme en es blöswater in geval van brand. De dörpstummerman leet ’t sjtamhout veur de te make karre d’r in oetloge of oetharde. 't Teväöl aan ~~sjlib~~sjlam op de baom woort gereigeld op karre gelaje, op 'ne houp gesjmete en later es mès op 't land gebruuk. ==Biotoop== Tekslien 18: [[boerezjwalber]]e euver 't wateroppervlak um dansende [[mök\|mögke]] op te ete. Op werm zomeraovende klónk, sóms oerelank, 't gekwaak van de [[kwakker]]te. Rónd en in de pool óntwiekelde ziech ‘ne apaarte flora en fauna. ~~Zoa~~'ne esPool, dae teväöl in de zón loog waor in de zomer dèks gans bedèk mèt ''eendemoos'' (eendkroos). Aan de kant sjtónge [[dotterblome]]. Wiejer laefde d'r [[libel]]le (waterjuffersj en glazemekersj), [[kroddel]]e, [[kwakker]]te, [[klungelke]]s ([[vroedmeisterpad]]), ’t [[gaelboekvuurpadje]], [[watersalamander]]sj, [[mök\|mögke]], [[sjpringsjtaart]]e (collembolen), [[wants]]e, [[kever]]kes, [[watertor]]re, [[watervloa\|watervluè]] en [[koeleköpke]]s. <br> In ‘ne pool leve gein vösje, umdat 'r gereigeld oetdruègde of oetgebaggerd woort. <br> ~~Rónd en hauf in de pool sjtinge o.m. [[Dotterbloom\|dotterblome]].~~ ==Sjpelkes== De dörpsjeug houw zoa zien eige sjpelkes rónd de pool. ''Lietsje'' of ''litsje'' dege ze mèt sjteinekes, die ze euver 't water lete duke en sjere. <br> In de winter woort gekejd (glijen), gesjaats of gevare mèt 'ne ieswagel op 't ies. [[Categorie:landsjapselement]]

Pool (water): Versjèl tösje versies