Versie op 10 aug 2007 17:19 bewirk Aelske (Euverlèk \| biedrages) Administrators 16.588 bewerkingen KGeen bewerkingssamenvatting ← Gank nao de veurige diff		Versie op 10 aug 2007 20:00 bewirk óngedaon make Aelske (Euverlèk \| biedrages) Administrators 16.588 bewerkingen K corr en interwiki Gank nao de volgende diff →
Tekslien 2: [[Plaetje: Vlas_bloem.jpg\|thumb\|300px\|De bleujende bloom en zaodbol van Vlas]] '''Vlas''' ies 'n neet inheemse einjaorige (vezel)plant. De ~~Weitesjappelike~~weitesjappelike naam ies Linum anglicum. (Linum usitatissium), familie Linacae. Ze weurt al vief-zèsdoezend jaor in [[India]], [[Egypte]] en [[Ingeland]] gekweek. Ze kump noe veural veur in kalkgraasland in Oas-Ingeland, [[Belsj]] ([[Vlaandere]]) en ~~Noord-~~in [[Frankriek]]. ==Historie in Nederlands Limburg== Tekslien 8: In [[Nederlands Limburg]] tref me ze, sóms, in 't wild aan. De kweek concentreerde ziech hie veural in [[Nederlands Limburg\|Noord-Limburg]] en [[Nederlands Limburg\|Miede- Limburg]], meh ouch in [[Nederlands Limburg\|Zuud-Limburg]] vermelde de archieve. De oudste vermeldinge datere oet de 15e ièw in [[Oostrum]]-[[Venroj]] en in 1539 oet [[Horst]]. In 1796 waor in [[Wieërt\|Weert]] 4% van alle land bewèrk mèt vlasteelt. In 1895 woort in Noord en Miede-Limburg 488 [[hectare]] verboewd, in Zuud-Limburg 99. Umdat liene kleiing wir 'ne tied in de mode ies, weurt zede plant hie, nao 70 jaor (wir) gekweek. ==Oetzeen== De ranke plant weurt 40 cm hoag en dreug wiete of lila-bleu-bleumkes. aan de sjtengel ziete sjmaal, klein blaedsjes. De bleuj vingk plaats in juni en juli. De vröch ies 'n bolvörmige doas. 't Zaod ies, behalve mèt 3 cm lang zaodhaore, ouch mèt kort geelkleurig vilt bedèk. In diet lienzaod ziet de bekènde ''lienolie''. Tekslien 15: [[Plaetje:Vlasvezels (1).JPG\|thumb\|300px\|Vlasvezele]] De variant ''vulgare'' weurt speciaal veur de vezele gekweek. Daovan make ze touw en weve ze liene (linne, lienje) sjtof. <br> Ouch vlasvezel ies 'n produk., 6 tot 8% besjteit oet zuvere [[cellulose]].<br> De variant ''humile'', die groater zaod dreug, gebruuk me veur de fabricage van olie (lienolie). ==Ougste== '''Ougste''': 't Vlas van de vezele weurt ge-ougs es 'tde plant nog greun, meh 't zaod nog neet riep ies. ~~Dat~~Dan kries ~~weurt~~se de bèste kwaliteit. De periode van greuj tot volwasse vezel doert 100 daag. Bie 't ougste were de plante gans oet de grónd getrokke. <br> '''Rote''': ~~door~~(of koke) ofbeteikent ~~door rote~~'t in vieversj of beke ~~woorte~~ de vezele ~~losgeweik~~losweike. Allewiel gebeurt dat in tanks mèt thermostaat. Nao 't rote volg 't druège. De houtechtige deile were daonao gesjeie van de vezelmassa. Die vezele were daonao gekemp of gekaard. ==Liene sjtof en touw== Van de gekaarde, korte vezele twiene ze touwe. enAnder, ~~van~~inheemse, deplante ~~lang soorte sjpinne~~woa ze ~~liene~~touw ~~gares,~~van ~~dat~~make ~~daonao~~zint ~~tot~~[[kemp]] ~~liene~~([[hennep]]) ~~sjtof weurt~~en ~~geweve~~[[netel]].<br> Van de lang vezele sjpinne ze liene gares, die daonao tot liene sjtof were geweve. Door de concurrentie van de [[katoen]]e en [[synthetisch]]e sjtoffe ging de kweek van vlas langen tied achteroet. Nao 2000 kump d'r 'n kentering vanwege 't modebeeld en ouch vanwege de biezónder eigesjappe van liene (sjterk, vochabsorberend en keul in 't drage). ==Lienolie== Regel 36 ⟶ 37: De vlasteelt levert gemiedeld 6 tot 7 [[ton]] produk op per [[hectare]], dat wilt zègke: óngevaer 1,3 - 1,5 ton vezele veur liene sjtof, 1 ton veur lienzaod en 3,5 ton veur lienkeuk. Van de euverblievende sjtengelreste were ó.m. vezelplate gemaak. [[Categorie:plant]] [[nlca:~~vlas~~Lli]] [[da:Almindelig Hør]] [[de:Gemeiner Lein]] [[en:Flax]] [[es:Linum usitatissimum]] [[fi:Pellava]] [[fr:Lin cultivé]] [[hu:Len]] [[id:Flax]] [[it:Linum usitatissimum]] [[ja:亜麻]][[li:vlas]] [[lt:Sėjamasis linas]] [[no:Lin]] [[pdc:Flax]] [[pt:Linho]] [[sv:Lin (växt)]]

Vlas: Versjèl tösje versies