Moontse

Dit artikel is gesjreve in 't Norbiks. Ómdat 't plaatsgebónge is, maogs doe 't ómzètte nao 't Moontsener, es te dit dialek sjpriks.

---

Moontse is 'n kèrkdörp van de gemèngde Blieberig in de provincie Luuk in Wallonië op 't Belsj en midde-n-in d'r Euregio Maas-Rien. Moontse is èng van de aodste centra van 't laand va Herf en wert in 1075 väör 't örsj verneumd. Väör de fusie va 1977 waor 't 'n zelfsjendège gemèngde. D'r wonne noe roond de 3000 luuj.

Bibliotheek en väörmalèg gemèngdehoes in 't centrum va Moontse.

't Gemèngdehoes van de fusie-gemèngde Blieberig liegkt in Moontse. In 't buutsjap Birken liegkt 'n groeët goedere rangeer-station van de Montzenerlijn, die d'r have van Antwerpe mèt Aoke en 't Ruhrgebied verbind. In de nach va 30 april 1944 is dit station en de buurt d'r um heer gebombardeerd.

Kèrk en kesjtëële

Exterieur kèrk.

Interieur kèrk.

• De barokke St. Stevenskèrk is va 1780 en oontworpe dör Moretti. De kèrk is opgetrokke mèt baksjtèè, mèt vertikale belijning oet blowwe sjtèè. Ze liegkt op 'n motte. D'r barok is zoewaal wat 't geboew èèges, es ooch wat 't interieur aa-gèèt, dudelek te herkenne. De verbeending mèt d'r dörpspley, dae d'r väör liegkt wert gemakd mèt 'n impossaante trap va blowwe sjtèè. Roond de kèrk liegkt 'n kèrkhofmoer, dae de motte umsjluut, mèt 't aod kèrkhof mèt 18de en 19de ieëwse graafsjtèng. De haand va Moretti is herkenbaar bie mieërdere kèrke in 't laand va Herf.
• De versjterke waterburcht Graaf of Steverdorp sjtamt oet d'r 13de ieëw, mae haat 'ne taoëre oet d'r 12de. 't Is 'n robuust middelieëws kesjtieël. Rieke plafon- en moeërsjilderinge zowwe è sjlechte sjtaot verkieëre. De kapel is oet d'r 18de ieëw.
• Waterkesjtieël Broich heesjt èègelek kesjtieël Broeck en geliekt sjtaerk op kesjtieël Graaf, dat op 'n paar hoonderd meter aafsjtaand liegkt. In d'r 17de ieëw waoërte de veenstere vergruuët. In 1908 waor 't kesjtieël èègendom va Charles Dothée. Z'n naozate verkoche 't op 2 juli 1935 an d'r industriëel Jean Canisius de Schinnen les Sittard. Noe is 't kesjtieël èègendom va baron Karl von Broich dae ooch 't kesjtieël va Loontse in èègendom haat.