Blieberig (dörp): Versjèl tösje versies
Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
bl leenk |
Geen bewerkingssamenvatting |
||
Tekslien 1:
{{dialek2|Norbiks|Blieberigs}}
[[Image:Bleyberg Maison-Paquot.jpg|thumb|250px|Hoes Paquot, väörmalige directeurswuning va Vieille Montagne.]]▼
'''Blieberig''' is 'n [[dörp|kèrkdörp]] van de [[gemeinte|gemèngde]] [[Blieberig]] in de provincie [[Luuk]] in [[Wallonië]] op 't [[Belsj]] midde-n-in d'r [[Euregio Maas-Rien]].
[[Image:Plombieres Kirche.jpg|thumb|200px|left|[[Neoromaans|Neoromaanse]] OLVkèrk va g'ne Blieberig.]]
== De mien va g'ne Blieberig ==
Wie aod de mien is, is nèèt gewete. D'r zeunt gèng vondste oet d'r [[Kelte|Keltisch]], [[Romeinse tied|Romeinse]] of [[Karolingische tied|Frankische]] tied. De mien wert in d'r 14de en 15de ieëw ''Bladersbergh, Blaebergh, Bredersberg, Braesberg'' en ''Bleyberg'' geneumd.
=== Örsjte vermeldinge ===
Zieëker is dat ze vanaaf d'r 14de ieëw wert geëxploiteerd. In [[1365]] wert de mien ''Bladersbergh'' geneumd in 'n acte oeë-in Jean van Wambeke, daeëke van 't [[kapittel]] [[Sintervaos|Sint-Servaas]] va [[Mestreech]] verklaord dat-e va Jean d'Othee, d'r gemechtigde van 't [[Hertogdom Limburg]] de som va 200 Ecu's van good [[goud|good]] en 't zjuus gewich haat oontvange.
Op [[2 oktober]] [[1437]] dèèt d'r hertog va [[Bourgondië]] väör 15 jaor aafsjtaand van de mien ''Blaesbergh'' in 't hertogdom Limburg an driej [[Aoke|Aokense]] burgers (gebroeders Pael en Bernage). Ze kriege 't rech um [[loeëd]], [[zeenk]], [[kalamien]], [[koper|kaoëper]] en aander [[mineraal|minerale]] te exploitere.
Bies 1800 kènt de mien tieje va bleuj en va verval.
=== Cockerill ===
▲[[Image:Bleyberg Maison-Paquot.jpg|thumb|250px|Hoes Paquot, väörmalige directeurswuning
In [[1825]] vroge de gebroeders [[Cockerill]] toesjtèmming an kunning [[Willem I]] um de mien ''Bleiberg'' wer in bedrief te sjtèlle. De gemèngde [[Moontze]] verlieënde dat rech op [[23 juni]] [[1825]].
Groeëte bleuj in [[1845]]. De keender va [[James Cockerill]] sjtichde 'n NV mèt 'n aandelekapitaal va 4.500.00 Bfr. same mèt de gebroeders Suermondt en de fam. Lampson. De [[baank|baanke]] [[Lafitte]] en [[Oppenheim]] participere mèt èèder 250.000 Bfr. D'r waoërt väöl erts gedolve, mae 't loeëd how zich verboonde mèt zeenk en väör dat lètste oontbrook de concessie, die in [[1848]] aa-gevraogd waoërt.
=== Infrastructuurwaerke ===
In 1851-52 wert de mien verkoch an J.H. Pemonceau, directeur van de Banque Liégeoise. In 1855 kieëm de concessie binne um ooch zeenk te delve en de mien bleujt wie noeëts teväör. D'r werre wèrkplaatsje geboewd en de [[Geul]], die verantwoordelek waor väör wateruvverlas in de mein, waoërd op 'n lengte van 3000 meter gekanaliseerd.
Op [[18 augustus]] [[1862]] vreugt d'r väörzitter van d'r Raod va Beheer F. Spitaels en d'r directeur R. Paquot 'n oetbreiding van de concessie, die ze bekieëme. Remy Paquot wert groeëtaandeelhaower van de geplande sjpoorlijn tösje Aoke en [[Welkenraedt]] en dat lieëverde häöm vör 99 jaor 50% van de bruto-opbrèngste va alle goedere die uvver die lijn vervoeërd waoërte op.
=== Klachte va beweuëners ===
In [[1885]] is d'r 'n klach va luuj die in de umgaeving van de loeëd-en zeenksjmaelterieje wonne. Ze wiete de hoeëg sjterfte oonder 't vieë, d'r klènge opbrèngs van de freutbeum en 't gebrek an graas in de wèjje an de giftige gaase ([[antimoon]], [[arsenicum]]) van de sjmaelterieje oeë op dat momaent hos allèng boetelandse ertse gesjmoolte te waeëre.
Ze kriege 'n sjadevergoeding en 't bedrief wert gezach um te wèrke nao de situatie van väör d'r invoer va ertse oet o.m. [[Sjpanje]].
=== De lètste daartèg jaor ===
In [[1896]] wèrke 364 luuj 24 oor per daag in 'ne twieëploege deens. D'r werre plate zeenk gemakd en lood en zilver in bare.
In [[1912]] gèèt 't bedrief 'n fusie aan mèt ''SA Penneroya'', dat ooch 'n mien in Noord-[[Fraankriek]] exploiteert. Op [[19 augustus]] [[1912]] wert P. Paquot aa-gesjtèld es directeur. Penneroya boewt in Fraankriek de geboewe die väör d'r Blieberig väörzieë waore. In [[1922]] wert de mein sjtilgelach. In [[1939]] verköpt ''SA Penneroya'' 't bedrief mae 't bedrief behèlt de concessie.
{{GemeinteBlieberig}}
[[categorie:Plombières]]
| |||