Literair genre: Versjèl tösje versies

Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
Mergelsberg (Euverlèk | biedrages)
pamflet d'r bie
Mergelsberg (Euverlèk | biedrages)
get d'r bie
Tekslien 1:
{{dialek|Norbiks}}Bie 't indele van de [[literatuur]] in genres geet me de sjtukturele elemaente nao die gebruukt waeëre um 'n verhaol te vertillevertèlle. Wienieë die elemaente 'n zelfde èège ingewortelde vurm van informatie geunt bevatte kalt me van e [[literair genre. Volges Rössische formaliste, wie [[Roman Jakobsen]].
Genres kinne evvel ooch oondersjèjje waeëre op groond van hun oonderwaerp, hun versvörm, hun gruuëde, hunne emotionele toeën, hun ''Weltanschauung'' of hun publiek.
 
== Horatius ==
De bekèndste en mits gebruukde indeling is va [[Aristoteles]]:
[[Horatius]] - en ooch [[Aristoteles]] oondesjreef die indeling - verdeelde de literatuur in:
* [[epiek]]
*tragedie
* [[lyriek]]
*epos.
* [[dramatiek]]
 
== Aristoteles ==
Aristoteles, mae ooch [[Plato]], makde later 'n mieë fundamenteel indeling op groond van de meneer van aafbeelding of naobootsing:
* lyriek: lyrische poëzie is de ''persona'' van d'r dichter èèges;
* epiek: in de epische poëzie of d'r roman sjprèkt d'r dichter gedeeltelek in èège naam en löt z'n personages in de directe raej kalle (gemende vertèlling);
* dramatiek: in 't drama verdwijnt d'r dichter achter z'n personages.
 
Aristoteles makde al 'n oondersjèèd tussje 'hoeëg', d.w.z. ernstige en in [[verze]] gesjraeve en 'lieëg', komische in [[proza]] gesjraeve literatuur.
[[Menippos]] waor d'r ursjte sjriever dae [[satire]], 'n mengeling va proza en lyriek, sjreef: de Menippische satire. [[Lucianus]] waor mit o.m. z'n [[doeëje-dialoog|doeëje-dialoge]] 'ne volgeling.
 
== Modern indeling ==
'n Indeling, die mitstens vöral op d'r inhoud van de verhaole gebaseerd is en vör te zigke gaar neet op de vurm is de volgende:
Modern literatuurtheoretici <ref>R. Wellek & A. Warren, Theorie der literatuur, blz. 323-338, Amsterdam 1974 ISBN 90 253 5529 3 </ref> zeunt geneigd um 'n oondersjèèd tösje proza en poëzie te vermijde. Ze make 'n oondersjèèd tösje:
*[[Verhaolende literatuur]]: d'r roman, 't kort verhaol, 't [[epos]];
*[[Drama]]: of in proza of in verze;
*[[Poëzie]]: oeë 't gèèt um dat wat uvverèè keumt mèt de ''lyrische poëzie'' va vreuger.
 
== 'n Greep oet de indelinge ==
 
Väöl literatuurkundège haant hun èège indeling gemakd, dèk op groond va versjèllende criteria. Zoe makde [[Hobbes]] 'n versjèl tösje de heroïsche, schertsende en pastorale literatuur. [[Dallas]] verdeelde de literatuur in sjpel - dat in d'r twiede pers. en d'r tegenwoordige tied sjtèèt -, de vertèlling - in d'r driejde pers. in d'r verlede tied -, en 't leed - in d'r örsjte pers en d'r toekaomende tied.
 
Ooch [[Boileau]] makde 'ne canon en dae bevatte o.m. 't herdersdicht, de elegie, de ode, 't epigram, de satire, de tragedie, de komedie en 't epos. Boileau gèft neet aa oeë e die typologie op baseert, messjie umdat-e d'r van oetgèèt dat die indeling historisch gegaeve is en gèng rationele constructie.
 
== Modern genretheorie ==
De modern genretheorie is besjrievend van aard. 't Aantal mäögeleke categorieje is oonbeperkt. Me gèèt d'r van oet dat de historische categorieje vermengd kènne waeëre en dat d'r e-zoe nuuj categorieje kènne oontsjtoeë. Me zeukt noe mieë nao uvverèènkomst dan nao versjille. Op groond van 't literair procédé en 't literair doel probeert me waerke te besjrieve.
 
== Wèrkindeling op dizze Wikipedia ==
'n Indeling, die mitstens vöral op d'r inhoud van de verhaole gebaseerd is en vörneet te zigke gaar neetzoezieër op de vurm is de volgende:
* [[pamflet]]
* [[evangelie]]
Regel 26 ⟶ 49:
* [[horror]]
* [[detectieve roman]]
 
== Referenties ==
{{referenties}}
[[categorie:literatuur]]
Aafkomstig van Wikipedia, de Vriej Encyclopedie. "https://li.wikipedia.org/wiki/Literair_genre"