[[Aafbeilding:Gelre1477.png|thumb|right|250px|GelreGelder i 1477]]
'''GelreGelder''' waoërwaor 'ne [[hertog]]domdóm in 't [[Nederland]]s-[[Duutsjlandj|DuutsjDuutsje]] grensgebeed.
't HertogdomHertogdóm besjtóng oet 't gebeed dat allewiele de Nederlandse provincie [[Gelderland]] is, es ooch 't noorde va [[Nederlands Limburg|Limburg]] en 't zujelikzujelike deil vavan d'r Duutsje Kreis [[Kleef]]. 't HertogdomHertogdóm waoërwaor geneump naoë de sjtad [[Geldere]] (''GelreGeldern'' ([[Geldern]]) in 't hujighujige Duutsjland. 't Gebeed dat huuj de provincie Gelderland en Kleef en Emmerik zint woeërtwoert ''[[Neder-GelreGelder]]'' geneump en de angereanger gebede, die huuj i Limburg en Noordrien-Wesfale ligke, ''[[Opper-GelreGelder]]''.
==Historie==
De sjtreëksjtrieëk rónd GelreGelder woeërtwoert oeërsjprónkelikoersjprunkelik bewoeëndbewoend durchdoer [[Germane|Germaanse]] sjtamme wie de [[Batave]] en later durchdoer [[Franke]]. Ónger de Franke waoërwaor 't e deil van 't Koninkriek [[Austrasië]] en vervolges van 't Frankiese Riek. Ónger [[Karel de Groete|Karel de Groeëte]] is de huuj Gelderse sjtad [[Nimwege|Nimweëge]] 'ne [[palts]] geweësgewaes.
Naoë 't oeteivalleoeteinvalle van 't Frankiese Riek, biejbie de doeëd va [[Lodewiek de Vrome]] in [[843]], behuuërde de sjtreëksjtrieëk biejbie 't HertogdomHertogdóm [[Lotharingen]] en pas naoë 't [[Verdraag van Meersje|Verdraag va Meersje]] in [[870]] biejbie 't [[Oes-Frankiese Riek|Oeës-Frankiese Riek]], of later 't [[Heilige Roomse Riek|Hillige Roomse Riek]].
IIn de elfde ieëw óntsjtóng rónd 't sjtedsjesjtedje GelreGelder 't [[Graafsjap GelreGelder]]. D'r ieësjte graaf waoërwaor [[Gerhard I van Wassenberg|Gerhard I va Wasseberg]]. In [[1179]] verwierfverwórf d'r Gelderse graaf 't [[Graafsjap Zutfen|Graafsjap Zutfe]]. Geleidelik breidde 't Gelders gebeed zich oet en i [[1248]] verwierfverwórf graaf [[Otto II van GelreGelder|Otto II]] de [[riekssjtad]] NimweëgeNimwege. GelreGelder besjtóng doe oet veërveer kerteërekertere: [[Remunj|Remung]] (dekdèk "Opper-GelreGelder" geneump), [[Arnem]] ("Veluwe"), [[Nimwege|Nimweëge]] ("Betuwe") en [[Zutfen|Zutfe]].
De Gelderse oetbreiding waoërwaor sjloes mit d'r [[Sjlag biejbie Woeringe]] i [[1288]]. I [[1339]] weërdwuurt GelreGelder e hertogdomhertogdóm. Naoëdat hertog [[Reinald III van Gelder|Reinoud III]] kingerlooskingerloes sjtorfsjtórf, volgde d'r [[Gelderse Successieoorlog|Gelderse SuccessiekreëgSuccessiekreeg]]. Dees leidde erd'r i [[1383]] toe dat [[Willem van Gulik|Willem va Gulik]] hertog woeërtwoert. Vanaaf 1393 waoërwaor heëhaeë teves hertog va [[Hertogdóm Gulik|Gulik]]. Naoë diens uëverlieëdeuëverlieje i 1423 woeërtewoerte GelreGelder en Gulik weer gesjeije.
I [[1483]] kaoëmkaom GelreGelder iin heng va [[HertogdomHertogdóm Bourgondië|Boergondië]]. DaoëteëgeDaoëtaeëge bloofbleef verzit besjtaoë en i [[1493]] woeërtwoert GelreGelder weer zelfsjtendig. Ónger [[Karel van GelreGelder|Karel va GelreGelder]] verzitte 't hertogdomhertogdóm zich succesvol teëgetaeëge de [[Habsburg]]se hegemonie iin de NederlandeNederleng. Naoë 't uëverlieëdeuëverlieje va Karel va GelreGelder woeërtwoert hertog [[Willem V van Kleef|Willem]] va Kleef en Gulik teves hertog va GelreGelder. Ooch heëhaeë verzitte zich teëgetaeëge d'r Habsburgse hieërsjer [[Karel V van 't Heilige Roomse Riek|Karel V]], meh moeësmoes biejbie 't [[Tractaat van Venlo|Tractaat va Venlo]] i [[1543]] GelreGelder aafsjtaoë aa Karel V. Vanaaf dat mementmemènt makdemaakde GelreGelder deil oet vavan de Habsburgse NederlandeNederleng. Es gevolg vavan d'r [[Tachtigjaorige Oorlog|TachtigjaoërigeTachtigjaorige KreëgKreeg]] woeërtwoert GelreGelder gesjplitstgesjplits; 't noordelik deil woeërtwoert es Gelderland deil vavan de Nederlandse Republiek, Opper-GelreGelder bloofbleef iin [[Spanje|Sjpaanse]] heng. Opper-GelreGelder, mit oetzóndering va [[Venlo]] en [[Remunj|Remung]], kaoëmkaom biejbie de [[Vrede van Utrech|Vrede va Utrech]] i [[1713]] iin heng va [[Pruusje]]. BiejBie 't [[Verdraag van Wene|Verdraag va Wene]] kaoëmkaom westelik Opper-GelreGelder iin NederlandeNederlandse heng, woeë 't deil woeërtwoert vavan de provincie [[Nederlands Limburg|Limburg]]. De noordelike kerteërekertere vormevörme de provincie [[Gelderland]].