Munt (einheid): Versjèl tösje versies

't Gebruke vaan 'ne munt um [[produk]]te en [[deens]]te te betaole is e rizzeltaot vaan de opkoms vaan [[handel]]. Me [[sjachele|sjachelt]] al sinds 't [[Neolithicum]] (10.000-2000 v.Chr., indegend mèt de introductie vaan 't [[sjrif]]; iers veural in 't [[Midde-Ooste]]). Dao-in gong 't dèks via [[ruilhandel]] (beveurbeeld 't ruile vaan zoeväöl [[sjäöp]] tege zoeväöl [[keuj]]). Toch woort de munt al snel geïntroduceerd in deen tied in [[Mesopotamië]] en later in [[Egypte]]. Sjachele zou vaanaof de late [[Middeliewe]] in [[Europa]] ummertouw mie via munte gaon. Mer 't oonderhandele vaan produkte woort beveurbeeld in de [[Limbörg]]se [[16e iew]] nog groetdeils gedoon boete de lokaol munteinhede um: munte oet [[Frankfurt am Main|Fraankfort]], [[Breusel]] of [[Braobant]] woorte gemekelek geaccepteerd en de weerdeversjèlle tösse die munte stoond nog minder vas es dat allewijl 't geval is. Pas mèt de opkoms vaan de [[natiestaot]] in de [[19e iew]] is dat laankzaom gaon veraandere, zien munte ummertouw exclusieve betaolmoyens veur len gewore en goof 't ummertouw dudelekere [[wisselkoers]]e tösse die munteinhede. In de allewijl sterk ge[[nationalisme|nationaliseerde]] wereld (dat wil zègke, in 'n wereld geregierd door [[sovereniteitsoevereniteit|sovereinesoevereine]] [[natiestaot]]e) weurt de [[monetair polletiek]] vaan 'ne munt doorgaons geleid door ei specifiek land. Sterker nog, vaan aajdser steit centraol in 't nationalisme tot de monetair polletiek 't belaangriekse machsinstrumint is vaan 'nen oonaofhaankeleke en sovereinesoevereine natiestaot. Daomèt zien munteinhede allewijl dèks strik gesjeie vaan mekaar. In [[Japan]] kin me doorgaons neet mèt d'n Amerikaansen dollar betaole en, aandersum, zal me neet wiet komme in de [[VS]] mèt de Japanse yen. Allewijl is d'n [[euro]] eine vaan de wienege oetzoonderinge in 't globaol nationalistische valuta-beleid. D'n Euro is neet 't exclusief betaolmoyen vaan ei land mer vaan 'ne ganse gróp len: de len binne de [[Eurozone]]. Daoboete weurt d'n Euro ouch väölvöldeg in aander [[lidstaot]]e vaan de [[Europese Unie]] en zelfs daoboete gebruuk.