Oas-Europa: Versjèl tösje versies

[[File:Grossgliederung_Europas-en.svg|thumb|''Ständiger Ausschuss für geographische Namen''. opGeel 'ties IngelsjOas-Europa.]]

[[File:Europe_subregion_map_UN_geoscheme.svg|thumb|De VN-diffenitie: duusterblauw isies Noord-Europa, liechblauw isies Wes-Europa, greun isies Zuud-Europa en road is Oas-Europa. De griesgetinte kleure besjlaon de leng en gebeeje die meh deils onger de traditioneel diffenitie van Europa valle.]]

[[Oas-Europa]] ies 't meis oastelekgelaege deil van 't [[Europa|Europees kontinint]]. Woa 't oaste van Europa exak sjtart en woa 't indeg isies evelsivvels subjek veur discussie. Allewel Oas-Europa diks es [[geografie|geografisch]] term weurt gebroek, weur 't nog miè es [[cultuur|cultureel]] of [[polletiek]] term gebruuk. Aafhenkelek van de diffenitie die me gebroek veur 't '''Oaste''' weurt dus 'n bepaalde grens bepaald mer zelfs in 'n dudelek diffenitie is de grens neet ummer klaor. Bie 't definiëre van Oas-Europa is 't ouch belangriek te definiëre wat [[Middel-Europa]] ies en of 't überhaup besjteit. Middel-Europa maak namelek diks deil oet van Wes- en Oas-Europa en dan kump de grens van 't Oaste väöl westeleker te ligke.

Soms weure de [[Slavische taole|Sjlavische leng]] geliekgesjtèld aan Oas-Europa. Dat kin evels ouch veur probleme zörge. Allewel dees diffenitie gengbaar isies in 't alledaags taalgebruuk zaw me dan neet-Slavische leng die weure umrink door Slavische leng, wie [[Hongarieje]] en [[Roemenië]], neet mittèlle bie 't oaste. Woa die dan waal bie zawte huère ies dan duuster. Daes diffenitie weurt dan ouch bienao noats in de weitesjap gebruuk. Toch is 't gein understatement um te sjtèlle dat Sjlavisch 'n groate invlooj heet op de Oas-Europese cultuur, woa me ouch de grens van 't Oaste trèk.

Ouch populair ies de diffenitie van Ständiger Ausschuss für geographische Namen. Ouch hie weure de Baltische Sjtate onger 't Noorde gereikend, wijl de Balkan noe 'n eige regio ies, namelek Zuudoas-Europa. Deas diffenitie isies miè historisch en cultureel bepaald. Umdat 't hie waal 'n Midde-Europa geuf, isies Oas-Europa väöl kleiner. 't Besjteit noe allein meh oet de "Rus Leng" (de leng die [[Russisch]] of 'n verbonge taal kalle en historisch gans nauw beng höbbe mit de Russische cultuur): [[Rusland]], [[Wiet-Rusland]] en [[Oekraïne]].

De [[VN]] gebruuk es definitie de groep leng die besjteit oet [[Wiet-Rusland]], [[Bulgarieë]], [[Tsjechië]], [[Hongarieë]], [[Moldavië]], [[Roemenië]], [[Rusland]], [[Slovakieje]] en de [[Oekraïne]]. In dit geval weurt Midde-Europa dus neet es apaart deil gezeen en maak 't oastelek deil daovan oet aan Oas-Europa. Geografisch gezeen ies Oas-Europa 'n problematische term. De oasteleke grens van geografisch Europa weurt doorgaons gezeen es de [[Oeral]], wat volges de meiste eerdweitesjappers Europees [[Rusland]] van [[Siberië]] sjeit. Mer zelfs dat issies problematisch. Wat nog problematischer ies ies de westeleke grens, die 't Oaste van 't Weste ofwaal 't Middel sjeit. Ouch is opvallend dat de [[Baltische Sjtate]] bie de VN-diffenitie onger 't Noorde en neet 't Oaste valle, wijl zie bie väöl anger diffenities es oastelek weure besjtempeld. Ouch weurt bi de VN de [[Balkan]] deils es Oas-Europa gezeen wijl 't westelek deil van de Balkan onger [[Zuud-Europa]] vilt, wijl in de meiste definitie de Balkan onger ein categorie vilt (dèks zelfs onger de categorie Balkan).

Allewiel isies de litse diffenitie erg populair umdat 't in de polletiek toevalleg good gebruuk kin weure: alle oastelekgelaege leng die in de [[Europese Unie]] (EU) liegke valle in dat geval neet in 't Oaste mer in 't Midde. Daodoor kin nog altied e good versjil gemaak weure tösje de Westerse en Oasterse Waereld. De ièsjte diffenitie, van de VN, waor daoveur populair - ouch veural vanwege polletieke reijes: de [[Kawwen Oorlog]]. In dat geval woort 't gans [[Oasblok]], de leng die onger de [[Sovjet-Unie]] vele of onger häör invloojssjfeer laevde, onger Oas-Europa geraekend. Toch moos dan 't ein en anger weure aangepas. Veural de Baltische Sjtate woorte bienao noats in daen tied es Noordelek besjtempeld mer es Oastelek, 't waor jummersj deil van de Sovjet-Unie. Allewel [[Albanië]] en [[Joegoslavië]] neet onger de Sovjet invloojssjfeer vele, en dus neet in 't Oasblok loge, wore die leng waal daobie gerekend door de emiste in 't Weste es deil van Oas-Europa of Oasblok, umdat 't [[communisme]] dao heersjte. Dit Oas-Europa woort evels diks gebruuk in anger conteks es Zuud- en Noord-Europa. In de tegesjtilling Oas en Wes, wat van groat polletiek belang waor in de Kawoorlogse sjpanning tösje 't Westers [[kapitalisme]] en 't Oasters communisme, woort 't kapitalistisch Zuud- en Noord-Europa meistes mitgerekend bie Wes-Europa. Dao veel dan ummer [[Turkije]] ouch onger. Allewel traditioneel [[Duutsjland]] en [[Pruusje]] neet es Oas-Europees gezeen woorte, woort [[Oas-Duutsjland]] in de Kawoorlogse conteks dus ouch es Oas-Europees land gezeen.

Allewiel isies de term Oas-Europa opnuuj problematisch gewore umdat "Europa" ummer dikser opnuuj es polletiek term weurt gebroek. In dat geval sjteit Europa geliek aan de EU en de leng die polletiek en ikkenomisch deep zint geworteld in de EU (veural [[Noorwaeg]], [[Zjweitserland]] en [[Iesland]]). Al 't angere, en veural dat wat ten oaste liegk van de EU, weurt in dat geval überhaup neet mie gerekend es "Europees". 't Bliek ouch in 't woordgebruuk in de [[media]] allewiel dat Europese én Russische journaliste [[Rusland]] tegeneuver "Europa" zitte. In dat geval weurt Oas-Europa 't deil van de EU dat grens aan de ièrder geneumde "Rus Leng". Ouch bie de recente [[Oekraïnse Rivvelutie]] repe de pro-EU Oekraïners oet dat ze "Europees" wouwe weure, wijl de tegesjtenders Russisch wilde weure. In die discourse bliek dus geine plek te zin veur luuj die Europees én Russisch wille zin. Oas-Europa weurt in die conteks dan ouch diks de term veur de "nuuj" leng van de Unie, wat wil zigke, de leng die in [[2004]] ([[Cyprus]], [[Tsjechië]], [[Esland]], [[Hongarieë]], [[Letland]], [[Lithouwe]], [[Malta]], [[Pole]], [[Slovakieë]] en [[Slovenië]]), [[2007]] ([[Roamenië]] en [[Bulgarieë]]) en [[2013]] ([[Kroatië]]) woorte toegevoog aan de Unie. In dat rieke weure evels Cyprus en Malta zoa good es noats mitgerekend es Oas-Europees, mer es Zuud-Europees. Deils kump dit door hun zuujeleke liegkinge mer ouch door hun Westers-geallieerde kapitalistische historie in de [[20e ièw]]. De anger leng deile allemaol dat ze communistisch waore tot begin jaore 90 en daodoor geliektiejeg democratiseerde en kapitaliseerde en daomit dus 'n groat deil van hun allewiel onsjtaonshistorie deile. Hiedoor bliek dus meh dat de Kawwen Oorlog nog altied 'n dudeleke sjtempel haet achtergelaote op 't idee Oas-Europa. In dit geval weurt 't veurmaleg Oas-Duutsjland amper nog versjtoon es deil van 't Oaste aangezeen 't same mit 't veurmaleg Wes-Duutsjland noe deil oetmaak vaan 't allewiel Duutsjland.