Wikipedia

Sloveense Ónaafhankeligsheedskrieëg: Versjèl tösje versies

Interactief door geschiedenis bladeren
← Gank nao de veurige diffGank nao de volgende diff →
Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
VisueelWikitekst
Stephan 0796 (Euverlèk | biedrages)
7.343 bewerkingen
Geen bewerkingssamenvatting
Stephan 0796 (Euverlèk | biedrages)
7.343 bewerkingen
Geen bewerkingssamenvatting
Tekslien 1:
{{Dialek|Heëlesj}}
{| class="toccolours" style="float:right; width:300px; margin-left: 1em; font-size: 85%;"
| align="center" colspan="2" style="background:steelblue;" | <big>'''Tieëndaagse Kreeg</big>
Regel 5 ⟶ 4:
| align="center" colspan="2" |
{| width="100%" border="0" cellspacing="8" cellpadding="0" style="background-color: #f9f9f9; border-bottom: 1px solid #aaaaaa; font-size: 95%; margin-bottom: 1em"
| align="center" colspan="2" | [[Plaetje:Slovenian_war_mapTeritorialci_so_z_armbrustom_zadeli_tank_v_križišču_pred_MMP_Rožna_Dolina..jpg|thumb|center|Uëverzeechskeëtje va Sjlovenië]]
|}
|-
|valign=top| Datum || 27 juni - 7 juli 1991
Tekslien 29:
| align="center" colspan="2" style="background:lightgrey;" | <big>'''Verleze</big>
|-
|valign=top| 1819 lüj umgekómme || 6444 lüj umgekómmeumgekoame
|-
|valign=top| 182 gewónde<ref name=warsl/> || 164 gewónde
Tekslien 39:
|}
|-
|valign=top| '''Totaal:''' || 63 soldoate en twelf boetelendere, 346 gewónde
|}
D'r '''Sjloveense Ónaafhankeligheedskrieëg''' of '''Tieëndaagse Krieëg''' woar 'ne kótte kreeg deë óntsjtóng mit d'r inval van 't Joegoslavisch Volksleger (JNA) in de deelrippebliek [[Sjlovenië]] noa de aafgekóndigde Sjloveense ónaafhankeligheedsverkloaring van d'r 25e juni [[1991]]. De ieësjte gevechte vónge plaatsj óp d'r 27e juni en doerde bis 't sjtaak-'t-vure óp d'r 3e juli. Óp d'r 7e juli woeëd 't [[Akkoord van Brioni]] óngerteëkend, woeëmit de Sjloveense ónaafhankeligheed durch Joegosjlavië woeëd erkend.
 
== AaloopAaleup en verloop vanoa d'r kreeg ==▼
In verkezinge woare in de mieëtste deelsjtaatregeringe van Joegosjlavische nationalistische partieje aan de mach gekómme. Zoeë óch in Sjlovenië. De Servische nationaliste woare ónger d'r [[Slobodan Milošević|Milošević]] evvel al begós mit 't oetbreie van hunne ivlood óp 't Joegosjlavisch sjtaatsapparaat. Durch [[Kosovo]] en de [[Vojvodina]] hun autonomie te óntnumme en via hun aanhang in [[Montenegro]] bezatde [[Servië]] noe veer van de ach zieëtele in de fidderatieroad, 't [[parlement]] van Joegsjlavië. Sjlovenië en [[Kroatië]], die bei welvarender woare es de anger deelrippeblieke, zoge noe óch hun autonomie bedreig.
 
Óp d'r 23e december 1990 houw de Sjloveense bevolking in e [[referendum]] mit 95% vuur ónaafhankeligheed gesjtumd. Sjlovenië bereidde zich noe vuur um in d'r juni van 1991 de ónaafhankeligheed oet te rope. De Joegsjlavische regering woar evvel ganeet va plan um dit plan uëver zinne kank te loate goa.
 
Sjlovenië houw al, genauwzoeë wie alle anger vief deelrippeblieke, ónger d'r [[Tito]] 'n kling sjtriedmach (Teritorialna obramba, aafgekót TO) en de fidderaal armee woar doa sjlech bekend. Wiewaal de Joegosjlavische centraal uëverheed mit 't oog óp de sjlummer weëdende binnelandse situatie de defensie perbeerde te centralisere, ónttrók de Sjloveense deelsjtaatregering 't groeëtste deel van de TO hei-aan. 'n Parallel geheim bevelssjtructuur woeëd ópgezat zoeëdat de TO, zelfs wen 't ónger Joegosjlavische controle zouw kómme, ópgerope kós weëde.
 
== D'r kreeg ==
[[Plaetje:Slovenian_war_map.jpg|thumb|left|Uëverzeechskeëtje van de gevechshandelinge van 't JNA]]
Óp d'r 26e juni 1991 vónge de ieësjte manoeuvres plaatsj. 't JNA trók van zing basis i g'n Kroatische sjtad [[Rijeka]] noa de Italiaans-Sjloveense grenssjtreek. Doa goof 't nog ging gevechte. De nui Sjloveense regering noom de grensposte mit noaberlank [[Oesteriek|Uësteriek]] en 't vleegveld in Brnik, get ten noarde van de hoofsjtad [[Ljubljana]], uëver.
 
Óp d'r 27e junie koame nog mieë JNA-eenhede in 't noarde in aksie. De Joegosjlavische lófmach sjtruide [[pamflet]]te oet boave Sjloveense sjteë. De troepe houwe 't óp de grensposte en 't vleegveld verzieë. Wie de Sjloveense regering doa hingerkoam, besjloot ze uëver te goa óp gewapend verzet. Wiewaal 't JNA woeëd gewaarsjuwd dat helikopeters zouwe weëde neergesjote, zat 't JNA toch helikopters in um troepe te verplaatsje. Twieë woeëde neergesjoate. 't JNA wis waal alle grensposte mit [[Italië]], die mieëtste mit Uësteriek en alle grensposte mit Kroatië te bezette.
 
Óp d'r 28e juni góng de Sjloveense TO in d'r aanval. 't Goof zjwoar gevechte, mit name i g'n umgeëving va [[Nova Gorica]], e sjtedje aa g'n grens mit Italië. De mieëtste grensposte bleve nog in heng van 't JNA, wiewaal 't gebeed begós te verlere.
De '''Sloveensen Ónaafhankeligsheedskrieëg''' of '''Tieëndaagse Krieëg''' woar 'ne kórte krieëg deë bevóchte woeëd va 27 juni bis 7 juli 1991, deë óntsjtóng noa d'r inval va 't [[Joegoslavisch Volksleger]] (JNA) i 't toenmalige [[Slovenië]] noa dat de [[Slovene]] zich óp 25 juni 1991 as ónaafhankelig verklieërde. De gevèchte vónge plaatsj va 27 juni bis 3 juli, op 7 juli woeëd 't [[Akkoord va Brioni]] óngerteëkengk, woeë noa [[Joegoslavië]] de Sloveense ónaafhankeligheed erkangde.
 
Óp d'r 29e juni perbeerde de [[Europees Unie]] 'ne wapesjtilsjtand te bemiddele i g'n Kroatische hoofsjtad [[Zagreb]], mar oane effek. De TO heroverde 't vleegveld in Brnik en 'n [[landing]] van 't JNA aa g'n Sjloveense kus mislukde.
▲== Aaloop en verloop va d'r kreeg ==
[[Plaetje:Teritorialci so z armbrustom zadeli tank v križišču pred MMP Rožna Dolina..jpg|thumb|Gevéchte bei ing grénsjpos mit de JNA.]]
Aa 't eng va d'n [[1980-1989|joare tachentig]] en begin [[1990-1999|joare neëgentig]] va d'n [[twintigsten ieëw]] woare i de mieëste deelsjtoate va de toenmalige [[Socialistische Republiek Joegoslavië]] nasjonaal partieëe aa de mach gekoame. De toenmalige Servische leider [[Slobodan Milošević]] (toendertied president va Joegoslavië), wilde vaweëge ikkenomische belange de riekere deelsjtoate behawwe, woeë Slovenië tów behuërde. Óp 23 december 1990 sjtamde 95% va de inwuëners va Slovenië vuër de ónaafhankeligheed. Net as [[Kroatië]], woeë sjpieëter óch gevóchte woeëd, woar 't plan de ónaafhankeligheed i juni '91 oet te reupe.
 
Tussje d'r 30e juni en d'r 3e juli goof 't nog zjwoar gevechte. D'r [[Karawanketunnel]], alle grensposte, wiechtige munitiedepots en e aantal kazernes vele i Sjloveense heng. 't Zjwoartepunt van d'r kreeg verplaatsjde noa [[Dravograd]], dat in 't noarde van 't lank ligk. Óp d'r 2e juli kóndigde de Sjloveense regering e sjtaak-'t-vure aaf, mar 't JNA sjtemde doamit d'r angere daag in.
Inne daag noa de verkloaring va de ónaafhankeligheed, óp 26 juni 1991, trókke de trópe va 't Joegoslavische leger va oet hön basis i 't Kroatische [[Rijeka]] richting d'r Sloveense grénsj. De ieësjte gevéchte tusje 't klieëne Sloveense leger en 't JNA vónge óp 27 juni plaatsj. Óp 28 juni vónge óp mieërdere plèkke i 't lang gevéchte plaatsj. Óp 29 juni perbeerde de Europese Unie tevergeëfs de gevéchtshandelinge te sjtóppe, en óp 30 juni weëd de [[Karawankentunnel]] op g'n grénsj mit [[Oosteriek]] durch 't JNA bezat. De gevéchte vervólgens tót 3 juli woare 't zjwieërst. óp 3 juli trók 't JNA zich vreëdzaam truuk.
 
== VerliezeKiek óch ==
* [[Joegosjlavische kreeg]]
In teëgesjtèlling tót de anger krieëg i vuërmalig Joegoslavië, vele d'r i de Sloveense Ónaafhankeligsheedskrieëg wenig doeëde. 't Totaal kóm óp 19 doeëde en 192 gewónde aa de Sloveense kank en 45 doeëde en 146 gewónde aa de Joegoslavische (Fiderale) kank, en 12 ónbekande doeëdelige sjlaachoffers.
't Joegoslavische leger hat vöal meterieële verlieze, woeë ónger 31 [[tank]]s, 22 pantervehikels en 6 helikopters.
<ref>https://nl.wikipedia.org/wiki/Tiendaagse_Oorlog</ref>
 
== Zuuch óchLiteratuur ==
* Cohen, Lenard J. & Dragović-Soso, Jasna. ''State Collapse in South-Eastern Europe: New Perspectives on Yugoslavia's Disintegration''. West Lafayette, [[Indiana]]: Purdue University Press, 2008.
* [[Joegoslavische krieëg]]
* Klemenčič, Matjaž & Žagar, Mitja. "Democratization in the Beginning of the 1990s". The Former Yugoslavia's Diverse Peoples: A Reference Sourcebook. Santa Barbara, [[Californië]]: ABC-CLIO, 2004.
 
== Brónne ==
<references/>
 
[[Categorie:SloveniëSjlovenië]]
[[Categorie:Oorloge in Europa]]
Aafkomstig van Wikipedia, de Vriej Encyclopedie. "https://li.wikipedia.org/wiki/Sloveense_Ónaafhankeligsheedskrieëg"