|
#REDIRECT [[Schengen-Acquis]]
{{Dialek|Mestreechs}}
[[file:Schengen_Area.svg|thumb|De Schengenruimte (liechblauw) en de len die op termijn dao ouch deil vaan motte weure vaanwege hun EU-lidmaotsjap.]]
't ''Schengen-acquis'' (officieel ouch es zoedaoneg geneump op 't [[Ingels]], [[Nederlands]] en [[Duits]] en op 't [[Frans]] es ''acquis de Schengen''; mer in de volksmoond op 't Duits es ''Schengen-Besitzstand'' en op 't Nederlands es ''Verdragen van Schengen''), ouch-wel 't '''Schengen-akkoord''' of de '''akkoorde vaan Schengen''', is 'n serie aon euvereinkomste en oetveuringsbeslissinge vaan [[1997]] bis [[1999]] tösse individuele [[Europa|Europese]] len euver de aofsjaffing vaan controles aon de interne [[sjraom]]e (landsgrenze) vaan, wat later bekind zou staon es, de [[Schengenruimte]]. 't Acquis waor dus in ierste instantie 'n serie aon euvereinkomste gebasseerd op [[internationaal rech]]. Op [[1 mei]] [[1999]] woort 't Schengen-acquis, es gevolg vaan 't [[Verdraag vaan Amsterdam]] evels deil vaan 't rech vaan de [[Europese Unie]] (EU).
't Schengen-acquis is verneump nao 't [[Luxembörg (land)|Luxembörgs]] pläötske [[Schengen]], boe de akkoorde zien geteikend.
't Schengen-acquis is 'n verzaomeling aon reigels en veursjrifte die de [[Schengenzone]] 'n "ruimte vaan vrijheid, veilegheid en rechveerdegheid" make. Die umvatte:
* Reigels um d'r veur te zörge tot [[börgers vaan de EU]] en oonderdaona vaan daarde len neet weure gecontroleerd bij 't euversjrieje vaan de binnesjraome (interne landsgrenze);
* Reigels in verband mèt 't euversjrieje vaan de boetegrenze vaan de Schengen-lidstaote - in aander wäörd, 'n poging um extern sjraombeleid te harmonisere in, beveurbeeld, de oetveuring vaan identiteitscontroles, 't oetgeve vaan e [[visum]], etc.;
* Reigels um de veurweerde te bepaole boe-oonder oonderdaone vaan daarde len gedäörende 'n periood vaan maximaol drei maond kinne reize.
== Schengenruimte ==
[[File:Supranational_European_Bodies-en.svg|thumb|De versjillende polletieke liechaome binne Europa en de positie vaan Europese len binne die liechaome]]
[[File:Schengen_Area_participation.svg|thumb|EU-lidstaote in de Schengenruimte (blauw), EU-lidstaote die deil motte weure vaan de Schengenruimte (geel), Ierland wat 'n oetzoonderingspositie heet gekrege en d'n einsegsten euvergebleven EU-lidstaot is dee gein deil hoof oet te gaon make vaan de Schengenruimte (roed), neet-EU-lidstaote die deil zien vaan de Schengenruimte (greun), Monaco die in de praktiek wel mètdeit in de Schengenruimte mer officieel neet (oranje), neet-EU-lidstaote die hun sjraom ope hawwe veur 'nen aongrenzende Schengen-lidstaot en daodoor in de praktiek deil oetmake vaan de Schengenruimte (paors).
De '''Schengenruimte''', 't '''Schengengebeed''' of de '''Schengenzone''' is 't gans gebeed binne [[Europa]] boe 't Schengen-acquis gilt.
=== EU-oetzoonderinge ==
In de praktiek motte alle [[EU]]-lidstaote deil weure vaan de Schengenruimte. Toch bestaon gief 't ouch EU-lidstaote die gein deil zien vaan de ruimte.
==== 't VK en Ierland ====
Vaanaof 't begin kroogte 't [[Vereineg Keuninkriek]] en [[Ierland]] es EU-lidstaote 'n oetzoonderingspositie es 't um 't sjraombeleid góng. Dit kaom veural umtot 't iersgeneumde land gein deil wilde oetmake vaan 't Acquis. Umtot 't VK 'n eige sjraomakkoord heet mèt Ierland, en dit op gespanne voot is mèt 't Schengen-acquis, kos Ierland ouch gein deil oetmake vaan de ruimte.
't Vereineg Keuninkriek is, es gevolg vaan 't [[Brexit]]-referendum in [[2015]] oet de EU gestap en heet daomèt ouch zien oetzoonderingspositie verlore. Heimèt is 't VK los gewore vaan welk raomwèrk daan ouch mèt 't Schengen-Acquis. Gesprekke tösse Ierland en de EU um noe toch deil te weure vaan 't Schengengebeed zien al sinds [[2002]] aon de geng.
==== Kroatië, Bulgarije en Roemenië ====
De EU-lidstaote [[Kroatië]], [[Bulgarije]] en [[Roemenië]] motte op de lange termijn wel deil gaon oetmake vaan 't Schengengebeed. Zie motte daoveur evels nog aon versjillende condities gaon voldoen.
=== Neet-EU-oetzoonderinge ===
Ouch [[Liechtenstein]], [[Zweitserland]], [[Noorwege]] en [[Iesland]] zien deil vaan de Schengenruimte, zelfs al zien ze eigelek gein lid vaan EU.
Umtot [[San Marino]] en [[Vatikaonstad]] ope grenze höbbe mèt Schengen-lidstaot [[Italië]] make zie in de praktiek ouch deil oet vaan de Schengenruimte. Op papier zien ze dat evels neet.
[[Monaco]] heet alle reigels euvergenomme vaan 't Schengen-Acquis zoonder dao op welke meneer daan ouch vaan lid te zien. Heimèt zien de sjraome vaan Monaco mèt [[Fraankriek]] gans ope.
[[Andorra]] is op gein inkele meneer deil vaan de Schengenruimte en pas nog altied grenscontroles touw op [[Fraankriek]] en [[Spanje]].
[[Categorie:Europese Unie]]
[[Categorie:Rech]]
| 
