ALS: Versjèl tösje versies

Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
Allein al oet 't nuits en de jaorartikele kós iech 6 lui hole die draon zien gestorve.
 
Geen bewerkingssamenvatting
Tekslien 2:
{{disclaimer medisch lemma}}
[[Plaetje:ALS_Coronal.jpg|thumb|[[MRI]] mèt versterk signaal achterin de ''[[capsula interna]]''. Dit wijs op ALS.]]
'''Amyotrofische lateraol scleroos''' (kort-eweg '''ALS''', ouch wel bekind es '''motorneuronkrenkde (MND)''', enallewel tot dit ouch de '''krenkdesoortnaom vaanis Louveur ALS en Gehrig'''n aontal verwante krenkdebeelder) is 'n [[progressief krenkde|progressief]] [[zenuwkrenkde]] boebij de [[neuron]]e die de wèllekäörege [[spiere]] aonsjikke weure aongetas. Heibij verluis de patiënt gestiedegaon de meugelekheid tot loupe, 't gebruke vaan de han, praote, slókke en tot slot aoseme. In oongeveer de hèlf vaan de gevalle is ouch 't dinkvermoge aongetas. ALS begint in 't gemein op middelbaar leeftied (soms evels väöl ieder) en is dèks binne de twie tot veer jaor doejelek. 't Gief evels gevalle vaan lijers die dao tientalle jaore mèt höbbe geleef. Modern hölpmiddele (sondeveujing, aosemhölp) kinne de levensdoor aonzienelek rèkke. Spraokcomputers, bedeend mèt de lèste spiere die nog wèrke, kinne daobij ouch e [[insletingssyndroom]] veurkoume: es de lijer neet mie kin praote, kin heer ziech zoe nog dujelek make. De oerzaak vaan ALS is oondujelek. Gene zien zeker betrokke, meh ouch umgevingsfactore speule 'n rol.
 
Allewel tot ALS neet väöl veurkump - wereldwied tröf 't zoeget 1,9 op de 100.000 lui per jaor - is 't toch de mies veurkoumende zenuwkrenkde nao de [[krenkde vaan Alzheimer]] en de [[krenkde vaan Parkinson]]. E paar bekinde lui mèt ALS (gans in 't bezunder natuurkundege [[Stephen Hawking]]) höbbe 't bezej vaan dees krenkde bij 't groet publiek hendeg vergroet. In 2014 waor de [[ALS-iesummeroetdaging]], 'n actie um geld bijein te bringe veur 't oonderzeuk nao de krenkde, 'n groete raasj.
 
==Bekinde lijers==
* [[Lou Gehrig]] (1903-1941), Amerikaansen hoonkballer. In de VS weurt de krenkde soms nao häöm ''Lou Gehrig disease'' geneump.
* [[Stephen Hawking]] (1942-2018), Britse natuurkundege,. euverleefdeEuverleefde zien diagnose 55 jaor en deeg väöl oonderzeuk vaanoet ziene rolstool.
* [[Stephen Hillenburg]] (1961-2018), Amerikaanse animator
* [[Mike Porcaro]] (1955-2015), Amerikaanse basgitaris (Toto)
Aafkomstig van Wikipedia, de Vriej Encyclopedie. "https://li.wikipedia.org/wiki/ALS"