Algerije: Versjèl tösje versies

Algerije weurt werkelek sins minsehäögenis door Berbers bewoend; archeologische voonste die Berber-aonwezegheid indikere goon trök tot [[10.000 v.Chr.]]. Roond [[100 v.Chr.]] begóste de [[Feniciërs]] de kös vaan Algerije te kolonisere; dees kolonies kaome oonder de mach vaan [[Carthago]]. Oonderwijl stiechde de Berbers e paar keuninkrieke, woe-oonder [[Numidië]]; roond [[200 v.Chr.]] evels woort de ganse kös door de [[Roemeine]] vereuverd. Nao de val vaan 't [[Wesroemeins Riek]] vele de [[Vandale]] binne, die al snel door de [[Oosroemeins Riek|Oosroemeinse]] [[keizer]] [[Justinianus de Groete]] verdreve woorte. Oetindelek kaome in de [[achste iew]] de [[Arabiere]] aon, die tenauwernoed de Berbers kóste vereuvere. De Berbers naome wel massaol d'n [[islam]] aon, meh verklaorde ziech metein weer oonaofhenkelek vaan 't [[kalifaat]]; de koumende iewe zouwe ze in 't binneland oppermechteg blieve. Dat bleef ouch zoe wie begin [[zeventiende iew]] de kös vaan Algerije door de [[Osmaans Riek|Osmaanse Törke]] vereuverd woort. Wel perbeerde de Törke ummer wijer 't land in te dringe, meh de innerleke zwakegheid vaan 't Törks Riek zelf verhinderde dat. In de [[negentiende iew]] lökden 't de [[Frankriek|Franse]] evels wel veur al 't berbergebeed te vereuvere. Toch doorden 't nog 75 jaor tot gaans Algerije in Franse hen waor: 't begós mèt de vereuvering vaan Algiers in [[1830]] en indegde pas in de jaore nul vaan de [[twintegste iew]]. 'n Bekinde episode in de vereuveringsoorlog is 't belag vaan [[Masagran]].▼

't Beleid vaan de Franse wèkde zoewel oonder de Arabsiche es oonder de Berberbevolking väöl verzèt. De Europeane en [[Joede]] hadde volledege börgerrechte dewijl de moslimbevolking boete de wèt geplaots woort. Ouch verveel 't oonderwies, wat teveure in 't Arabisch noorde floreerde, tot e lieg niveau. In [[1954]] begós 't ''Nationaal Bevrijdingsfront'' 'n [[guerilla]] tege 't Frans bestuur. Bij de val vaan de [[Veerde Franse Rippebliek]] leet 't land zien kolonië los; in [[1962]] woort de oonaofhenkelekheid vaan krach. Dit had 'nen enormen exodus vaan blaanke en Fransgezinde Algerijne tot gevolg. In [[1965]] greep minister vaan defensie [[Houari Boumédiènne]] de mach, heer vörmde 'n [[dictatuur]] op socialistische groondslaog. In [[1991]] sjreef zien partij veur 't iers in jaore vrij verkezinge oet. Wie die door 't [[Islamitisch Heilsfrónt]] (FIS), 'n fundamentalistische partij, gewónne woorte verklaorde de regering ze oongeldeg. Dit leide tot 'ne börgeroorlog tösse de regering en 't FIS, die de steun vaan e good deil vaan de bevolking hadde. Wie 't FIS evels op groete sjaol begós de bevolking te terrorisere sloog de stumming oonder de bevolking um. De lèste jaore kaom 't land tot rös: de vrei woort geslote en väöl vaan de oorlogscriminele kraoge [[amnestie]]. ▼

In 1999 kaom [[Abdelaziz Bouteflika]] aon de mach. Oonder zie bewind woort de oonras wel minder, meh tot echte democratie kaom 't neet. Diverse dubieus verkezinge, boe-in heer ummer woort herkoze, leide tot nui oonras. Wie 't [[Arabisch Vreugjaor]] vaan 2011 ouch in Algerije touwsloog, beloofde heer nao de volgende verkezinge op te stappe; 'n belofte die heer neet heel. Tegen 't memint vaan de verkezinge vaan 2019 woorte de proteste feller. Ouch begós me ziech in 't leger tege de president oet te spreke. Begin aprèl stapde Bouteflika op.▼