Suske en Wiske: Versjèl tösje versies
Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
Geen bewerkingssamenvatting |
Ein en aander touwgeveug; euveral Valkebergs sjrieve waor jaomer genog neet te doen. |
||
Tekslien 1:
{{misjmasj}}
{{dialek|Valkebergs}}▼
[[File:Vandersteen.jpg|thumb|Willy Vandersteen mit zien sjöppinge Suske en Wiske. Sjtandbeeld in e winkelcentrum in Hasselt.]]
'''Suske en Wiske''' zint de hoofpersonages oet 'n reeks [[Vlaandere (gewes)|Vlaamse]] [[sjtripverhaol]]e mèt dezelfde naam. De sjtrip ies bedach door [[Willy Vandersteen]]. De hoofpersone zint twiè kinger, 't jungske [[Suske]] (aafkorting van Franciscus) en 't maedsje [[Wiske]] (aafkorting van Louise). Vandersteen begoes de serie in [[1945]]. 't Ièrsjte album waor ''Rikki en Wiske in Chokowakije'', hie-in kump èvvel Suske nog neet veur en belaef Wiske 'n avontuur mèt ziene broor [[Rikki]]. Vanaaf 't twiède album, ''Op het eiland Amoras'', verdwient Rikki oet beeld en weurt Suske, 'ne jóng van óngevaer dezelfde laeftied es Wiske, ein van de hoofpersone. Vanaaf 1972 kreeg [[Paul Geerts]], dae es assistent van Vandersteen al väöl teikenwerk houw euvergenómme, de eindverantwoordelikheid euver de sjtrip. Geerts woort in 2002 opgevolg door [[Marc Verhaegen]], dae nao 'ne ruzie mèt [[Studio Vandersteen]] woort vervange door 'n team teikenaersj ónder leijing van [[Luc Morjaeu]] en 'n team scenariosjrieversj ónder leijing van [[Peter van Gught]].
Regel 6 ⟶ 7:
==Belangriekste personages==
{{dialeksec|Mestreechs}}
[[Plaetje:SuskewiskebordinBelsjwkped06.JPG|thumb|right|Waarsjuwingsbord in [[De Plank]] ([[Belsj]])]]
* '''Suske''' is 'ne joonk mèt zwarte haore, dee miestens in e roed humme en 'ne zwarte brook löp. Ziene leeftied ligk neet gans vas; heer weurt aofwisselend es sjaolkeend en es puber neergezat. Heer is aofkomsteg vaan Amoras, e fictief tropisch eiland in de [[Stèllen Oceaon]] boe in de zèstienden iew 'n Antwerpse kolonie is gestiech. In 't album ''[[Het eiland Amoras]]'' is te zien wie Wiske, tante Sidonia en professor Barabas Amoras oontdèkke. Suske en Wiske weure vrun en aon 't ind geit Suske mèt nao 't Belsj. Allewel tot heer in 't begin get wèld en oonbeheers is, is heer later in de serie 'ne röstege en constante joonk.
* '''Wiske''' späölt al vaanaof 't begin mèt, dat wèlt zègke sinds ''[[Rikki en Wiske in Chocowakije]]''. Ze is dao nog mer e klei keend; later in de serie zuut ze, wie Suske, oet wie e sjaolkeend of 'ne puber. Ze is in väöl degedeil vaan Suske: oongeliek vaan aard, soms ijdel, soms oonzeker, en brigk ziech dèks in probleme. Dao steit tegeneuver tot ze dèks mèt oonverwachte oplossinge kump. Wiske heet e pupke, '''Schanulleke''', boe ze neet boete kin. In väöl avonture raak Wiske compleet vaan häör apperpo es ze dit pupke kwiet raak.
* '''Tant Sidonia''', oersprunkelek ''Sidonie'', is 'n oongetrouwde hoesvrouw en de biologische tant vaan Wiske (en Rikki). ze is oongeluifelek slaank, heet 'n sterke kin en 'ne kouf. In de avonture späölt ze dèks 'n kleinder rol; soms geit ze neet mèt. Ze is dèks op zeuk nao 'ne maan; veural Lambik heet häör belaankstèlling.
* '''Lambik''' is 'nen awwere maan dee veurheer es [[poompemeker]] heet gewèrk. Heer is kaal, dik, heet 'n groete neus en dreug ummer 'ne [[bolhood]]. Heer is de komische figuur oet de serie. Dèks deit heer dom dinger, meh soms brik heer oet ziene rol en rèd heer de situatie. Me zuut häöm dèks op zeuk nao sjoen vrouwlui, meh vaan Tant Sidonia wèlt 'r niks weite. Lambik späölt mèt sinds ''[[De sprietatoom]]''.
* '''Jerom''' is es lèste vaan de vief hoofpersoene debij gekoume. 't Is 'ne mins mèt bovenatuurlek groete krach. Heer is oersprunkelek aofkumsteg oet prehistorisch [[Iesland]], meh raakde vasgevrore in 't ies en dreef aof nao zeventienden-iews [[Fraankriek]]. Dao woort heer ingezat es geheim waope vaan hertog L'Handru, 'nen usurpator, wie me in 't album ''[[De dolle musketiers]]'' kin leze. Wiske krijg häöm zoewied um euver te loupe; aon 't ind geit Jerom mèt 't teletiedmesjien mèt nao d'n twintegsten iew. Vandersteen had later groete spiet tot heer Jerom debij haolde: door dee zien oongeluifeleke krach wis heer edere vijand te versloon en woorte de verhaole koelek nog spannend. Daorum is Jerom dèks op reis daan wel oetgesjakeld door e slaopmiddel of hypnose.
Ouch frequint en zier belaankriek veur de serie zien:
* '''Professor Barabas''' is 'ne gelierde en oetvinder mèt bezej vaan zoeget alles. 't Is 'ne kale, dunne maan mèt 'ne baard. In de serie deit heer diverse geniaol oetvindinge, boevaan de Gyronef ('nen [[helikopter]]) en 't [[tiedmesjien|teletiedmesjien]] talloes kiere trökkoume. De meugelekhede vaan zien oetvindinge grenze soms aon [[science fantasy|mazjie]]. Heer späölt neet in alle avonture mèt en es 'r mètspäölt, blijf heer miestens op d'n achtergroond um vaan hoes oet dinger te regele. Professor Barabas späölt mèt vaanaof ''Het eiland Amoras''.
* '''Krimson''' is de veurnaomsten [[antagonis]] vaan de serie. 't Is 'ne neurotische crimineel mèt 'ne geitebaard, wandelstek en hoegen hood, dee de gansen tied pille slik tege al of neet ingebeelde krenkdes. Lambik neump 'm 'de gevierlekste mind op de wereld'. Heer heet 'ne rieke levesstijl mèt 'ne villa en 'ne butler, Achiel. Zien organisatie is groet. In ''[[Het rijmende paard]]'' debuteert heer es smokkeleer; daonao kump heer nog dèks trök.
==Albums==
{{dialeksec|Valkebergs}}
De sjtrips versjiene veurdat ze in albumvörm oetkómme ièrsj in versjillende gezètte en tiedsjriefte, wie bieveurbeeld [[De Standaard]] en de Nederlands Limburgse gezètte [[Limburgs Dagblad]] en [[Dagblad de Limburger]].
Regel 28 ⟶ 34:
# [[Blauw reeks]] (1952-1957)
# [[Luxe reeks]] (1991-noe)
===Nevereekse===
{{dialeksec|Mestreechs}}
't Gief diverse [[spin-off]]s vaan de reeks. Al in 1955 begós Willy Vandersteen mèt ''[[De grappen van Lambik]]'', gagstrips vaan ein paasj boe-in dees clowneske figuur allemaol vreem dinger mètmaak. De reeks leep tot 1962 en umvatde zeve albums. In 2004 blees Marc Verhaegen, later vervaange door Luc Morjeau, de reeks kort nui leve in.
In 1962 begós de stripserie ''[[Jerom]]'', boe-in de gelieknaomege krachmins es [[superheld]] in 'ne gouwe mantel optreujt. De reeks weurt veural in Duitsland (oonder de naom ''Wastl'') hendeg populair. In de jaore zeventeg, naotot Vandersteen mèt Suske en Wiske waor gestop, wèrkde heer e tiedsje mèt groete productiviteit veur dees serie. Later teikende Geerts nog get aander Jerom-verhaole.
Ind jaore tachteg, begin jaore negenteg leep de gagreeks ''[[Schanulleke]]''. Hei-in treujt 't pupke vaan Wiske op, neve clownspop Duddul en diverse bieste. De mieste vaan die gags zien door [[Eric de Rop]] en [[Patty Klein]] vaan [[Studio Vandersteen]] geteikend. Ze zien in veer albums gebundeld.
Tösse 2002 en 2015 leep de serie ''[[Klein Suske en Wiske]]'', later ''Junior Suske en Wiske''. Hei zien de twie hoofpersone klein kinder. De verhaole waore veural gemeind veur kinder die liere leze.
In 2013 versjeen 'n nui serie, ''[[Amoras]]'' geriech op awwer (deils volwasse) lezers. De serie umvat dezelfde personnages wie Suske en Wiske, meh 't verhaol (de zès albums beeje ei doorloupend narratief) is duuster vaan aard, mèt väöl geweld, eleminte vaan [[sciencefiction]] en 'ne realistischere teikestijl. 't Scenario kump vaan [[Marc Légendre]], de teikeninge vaan [[Charel Cambré]]. De reeks waor gemeind es hommaasj aon Willy Vandersteen, dee in 2013 hoonderd jaor geleie gebore waor. Nao 't succes vaan ''Amoras'' volgde 'n nui serie, ''[[De kronieken van Amoras]]''.
Vergeliekbaar mèt ''Amoras'' is ouch ''[[J.ROM - Force of Gold]]'', 'n modernisering vaan de superheldereeks roond Jerom. Die serie góng ind 2014 vaan start en heet es oteurs [[Bruno De Roover]] (scenario) en [[Romano Molenaar]] (teikeninge).
==Vertalinge==
De albums van Suske en Wiske zint vertaald in 'ne houp tale en sjtreektale. In 't [[Limburgs]] zint tot noe toe drie albums vertaald: ''[[De bokkeriejersj]]'' (''De bokkenrijders'') in 1997, ''[[De joker aafgetroef]]'' (''De kaartendans'') in 1999 en ''[[De Waerwouf van leëtselder]]'' (''Volle maan'') in 2005. Edere persoon in 't verhaol, in de Limburgse editie, 'kalt' dao-in ein ander dialek. De vertaling gebeurde door [[Veldeke-Limburg]]. Los daovan sjteit 't album ''[[Nen diere velo]]'' (''Het kostbare kader''), 'n vertaling nao 't [[Lommels]] op initiatief van de gemeinte en de lokale middesjtand.
't ''[[Nieuwsblad van het Noorden]]'' verzörgde oats drie oetgaves van 'tzelfde album, eint in 't [[Fries]], eint in 't [[Gronings]] en eint in 't [[Drents]]. Daoneve geuf 't nog miè Friestalige albums. In [[2004]] woort op de Brabantse Sjtripdaag 'n oetgaaf in 't [[Brabants]] verzörg.
| |||