Iers: Versjèl tösje versies

Nao de middeliewe mote Iers, Sjots Gaelisch en Manx dudeleker oeterein zien gegreujd. De politieke situatie had veur ummer mie isolatie gezörg. Oondaanks de Ingelse euverheersing heel 't Iers ziech iewelaank good. Allein in [[The Pale]], e gebeed in Oos-Ierland boe ziech väöl Ingelse hadde gevesteg, had 't [[Ingels]] veuj aon de groond, en zelfs dao veriersde de bevolking deils. De ierste groete veraandering waor de kolonisatie vaan [[Ulster]] in de zeventienden iew. De Sjotse koloniste naome hun eige [[Sjots]] dialek mèt, wat in de loup vaan d'n tied evolueerde tot [[Ulster-Sjots]]. De groeten umslaag kaom in d'n achtienden iew: noe pas begós 't Brits bewind de Ingelse taol officieel te promote. Zeker 't ooste vaan Ierland veringelsde zoe vrij snel, umtot 't spreke vaan dees taol groete sociaol veurdeile booj. Vaanaof oongeveer 1800 waor 't eiland in mierderheid Ingelstaoleg. Dezen trend góng in de negentienden iew door: ummer mie sjaole woorte eintaoleg Ingels en väöl intellectuele wezen 't Iers aof. Vaan groeten invlood waor ouch d'n [[Iersen Hoongersnoed]] vaan de jaore 1854-52. Doezende lui zjus in de Ierssprekende gebeje gónge doed, en hiel väöl vaan de euverlevende emigreerde nao de [[Vereinegde Staote]] en [[Canada]]. Zoedoende is de taol nog 'nen tied in [[Newfoundland]] gesproke.

 

 

Nao de oonaofhenkelekheid vaan de [[Ierse Vrijstaot]] (erkind in [[1922]]) perbeerde de regering vaan 't land de Ierse taol oet alle mach te behawwe en zoe meugelek 't Ingelstaoleg bevolkingsdeil ouch te doen verierse. 't Iers woort de insegste officieel taol, en in gans 't land mós officieel communicatie in 't Iers. De maotregele wèrkde woersjijnelek averechs: väöl awwers waore engsteg tot hun kinder neet good Ingels zouwe liere en brachte hun dees taol bij. 't Gebruuk vaan de taol leep jaor nao jaor trök. In 1956 woorte de Ierstaolege gebeje bij wèt vasgestèld. In de zoegenaomde ''Gaeltachtaí'' woort de taol gepromoot; daoboete waor ouch Ingels touwgestande. Viefteg jaor later waore de Gaeltachtaí al sterk veringels. Mer e paar klein enclave, in 't dunbevolk uterste weste vaan 't land, waore euverwegend Ierstaoleg gebleve, in dee zin tot 2/3 vaan de bevolking of mie 't ederen daag spraok.