Sint-Pietersberg: Versjèl tösje versies
Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
Geen bewerkingssamenvatting |
|||
Tekslien 27:
====ENCI====
In de twinteger jaore startde de "[[Eerste Nederlandse Cement Industrie]]" (ENCI) mèt de daagbouwexploitatie vaan krietgesteinte veur de cemintproductie. 'n Depe kojl in de berg is daovaan 't rizzeltaot. Dat leide tot protes vaan oonder mier d'n actiegróp [[ENCI-Stop]]. De mergelwinning
==Netuur en recreatie==
Tekslien 43:
Begin [[achtiende iew]] woort op de noordflank vaan de berg [[fort Sint Pieter]] aongelag. Dit fort waor oonderdeil vaan de vestingwerke vaan 't [[Twiehieregheid vaan Mestreech|twiehierege Mestreech]]. De ligking in 't Maosdal maakde de stad kwetsbaar. Zoe woort ze in 1673 en 1794 door de Franse aangevalle vaanaof de berg. Vaanoet 't fort zouw veurtaon alle zuieleke aonvalle aofgeslage kinne weure. 't Dörp [[Sint Pieter]] (allewijl behurend tot de gemeinte Mestreech) laog boete de stadmör en woort mierder kiere verweus bij belegeringe.
In 1942 woorte 'n aontal könssjtatte, boe-oonder 't sjèlderij [[De Nachtwacht]] vaan de riekskluis in [[Heemskerk]] euvergebrach nao 'n speciaol ingeriechde melgergrot in de Sint-Pietersberg. Nao d'n oorlog kierde de kunswerke trök nao hun musea.
===Weitesjappeleke oontdekkinge===▼
▲===Weitesjappeleke oontdekkinge en musea===
[[Plaetje:MosasaurDiscovery.jpg|thumb|left|Oontdekking vaan de mosasaurus roond 1770 (gravuur G.R. Levillaire, 1799)]]
Roond 1800 kraog de Sint-Pietersberg väöl aondach vaan weitesjappers nao aonleiing vaan de publicatie van ''Histoire naturelle de la montagne de Saint-Pierre de Maestricht'' in 1799. Hei-aon woort oonder aander 'ne sjedel van 'ne [[mosasaurus]] besjreve, dee roond 1770 in de Sint-Pietersberg woort gevoonde en dee de Franse nao de inname vaan Mestreech in 1794 nao Paries hadde euvergebrach. 't Fossiel woort daodoor bekind in wetesjappeleke kring en heet meugelek 'n rol gespäöld bij de oontwikkeling vaan de [[evolutietheorie]]. Ouch in de iewe daonao woorte op de Sint-Pietersberg regelmaoteg fossiele aongetroffe, veur 't lès in 2015.
In 't [[Natuurhistorisch Museum]] vaan Mestreech bevingk ziech 'n groet aontal fossiele vaan mosasaurusse, ziesjèldpadde en aander ziebieste die in de Krietzie leefde en boevaan de reste in de berg bewaord zien gebleve. [[Kesjteëlrewien Lichtenberg|Hoof Lichtenberg]] hoesves 't [[Sint Pieters Museum]], dat informatie versjaf euver de gesjiedenis vaan de berg, 't dörp Sint Pieter en zien bewoeners. In Ternejje is 't [[Maison de la Montagne Saint-Pierre]] gevesteg. Thema vaan dit museum is eveneins de gesjiedenis vaan de berg, meh mie vaanoet Belsj perspectief.
==Cultureel erfgood==
===Forte en kestiele===
't Gief versjèllende kestiele en forte op de berg. De aajdste kaome oet de middeliewe. 't Sjoenste veurbeeld is de kestielruwien Lichtenberg op de noordoosteleke flank. 't Geit hei um 'ne [[donjon]], dee hoeg bove de ENCI-kojl oetstik. In de 18e-iewse bijgebouwe is 't Sint Pieters Museum oondergebrach. In 't kader vaan de heroontwikkeling vaan de ENCI-kojl gief 't ouch planne um e hotel in te riechte, dat me mèt de lift kint bereike. Vaan 't vreug-middeliewse [[motte]]kestiel [[De Tombe]] op de westeleke hèlling is evels minder bewaord gebleve. Kortbij, neve de Maos, ligk ouch 't 16e iewse [[Kesjteël Hoes de Täörekes|Hoes de Täörekes]], de woening vaan [[André Rieu]]. Op de zuieleke hèlling laog [[kesjteël Caestert|Kestiel Caestert]], boevaan allewiel allein nog de deils ingestortde [[hoof Caestert]] resteert.
[[Fort Sint Pieter]] kaom in 1702 gereid es oetbreiing vaan de vestingwerke vaan Mestreech. Dit fort woort begin 20e iew gerestaureerd. Bij de lèste fase, die in 2013 is aofgerund gewore, woort aon 't begin vaan de Luikerweeg e netuurtransferium aongelag. Dat is e soort verdeep en ovaal parkeerterrein, boedoor de Sint-Pietersberg gooddeils verkiersvrij is gewore.
<gallery widths="150" heights="150">
Bestand:Maastricht - rijksmonument 28021 - De Tombe 20110507.jpg|Mottekestiel De Tombe
Bestand:Maastricht - rijksmonument 27963 - Huis de Torentjes - Lage Kanaaldijk 63 20100515.jpg|Hoes de Täörekes
Bestand:Hoeve Lichtenberg.jpg|Kestiel Lichtenberg
Bestand:FortStPieter57.jpg|Oetziech op Mestreech vaanaof Fort Sint Pieter
</gallery>
===Relizjieus bouwe===
===Euvereg===
===De berg in de kuns===
De Sint-Pietersberg is laank e geleef oonderwerp gewees veur
<gallery widths="150" heights="150">
| |||