Frederik van Eeden: Versjèl tösje versies
Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
Iech moot noe eve get aanders goon doen, kump later vaandaog veerdeg. |
Zjus neet gelök um dit d'n daag zelf nog aof te make, meh alloh... |
||
Tekslien 1:
{{dialek|Mestreechs}}
[[Plaetje:Frederik_van_Eeden_-_writer,_1860_–_1932.jpg|thumb|Frederik van Eeden roond 1900.]]
[[Plaetje:Frederik_van_Eeden_-_De_waterlelie.jpg|thumb|"De waterlelie" vaan Frederik van Eeden es [[moergediech]] in Leiden.]]
'''Frederik Willem van Eeden''' ([[Haarlem]], [[3 aprèl]] [[1860]] - [[Bussum]], [[16 juni]] [[1932]]) waor 'ne Nederlandse sjriever en diechter. Neve zie literair werk woort heer ouch bekind es sociaol activis en veurvechter vaan natuur- en erfgoodbehaajd.
==Biografie==
Frederik van Eeden woort gebore in 'n groetbörgerleke femilie in Haarlem. Ziene pa, Frederik Willem van Eeden, haolde nog bekindheid es natuurbesjermer en museumdirecteur. In 1878 góng heer medicijne studere in [[Amsterdam]]. Iers vestegde heer ziech es hoesdokter, meh al gaw specialiseerde heer ziech in de psychotherapie ('n disciplien die nog in de kindersjeun stoont); in 1887 deeg heer 'n praktijk veur [[psychoanalyse]] ope in Amsterdam.
Begin jaore 1880, nog in ziene studietied, begós heer te sjrieve en diechte. Heer woort lid vaan de lètterkundege vereineging Flanor en riechde mèt [[Frank van der Goes]], [[Willem Kloos]], [[Willem Paap]] en [[Albert Verwey]] 't literair tiedsjrif ''[[De nieuwe gids]]'' op. Zoedoende maakde heer deil oet vaan de [[Tachtegers]]. In 1885 sjreef heer, oonder 't pseudoniem Cornelis Paradijs, de satirische bundel ''[[Grassprietjes]]''. In ''De nieuwe gids'' publiceerde heer deile vaan zienen ierste [[roman]] ''De kleine Johannes''. In 1886 trouwde Van Eeden mèt [[Martha van Vloten]].
In de jaore die volgde zouw Van Eeden losrake vaan de Beweging vaan Tachteg. Heer waor idealistisch vaan instèlling en dat góng neet same mèt 't esthetisch ideaol vaan de aander Tachtegers ([[l'art pour l'art]]). Zie socialistisch engagemint brach häöm in 1898 tot 't stiechte vaan [[Walden]], 'n commune veur erm lui en psychiatrische patiënte in zien woenplaots Bussum. Heer had zelfs [[anarchisme|anarchistische]] sympathieë en waor bevrund mèt de in Londe woenende Rus [[Pjotr Kropotkin]]. Walden bleef bestoont tot 't in 1907 failliet góng. Datzelfde jaor sjeide Van Eeden ouch vaan zien vrouw Martha, um kort tenao te hertrouwe mèt Truida Everts.
In de later jaore vaan zie leve neigde Van Eeden minder nao anarchisme en mie nao mystiek. In 1922 leet heer ziech es katheliek [[duip]]e. Van Eeden storf op 72-jaorege leeftied; heer ligk begraove op 't roems-katheliek kèrkef in Bussum.
==Stijl==
Van Eeden zie vreug werk aosemp de geis vaan de Tachtegers. De gediechte boe heer bekind mèt is gewore zien evels in [[vrij veers]] gestèld, neet in de veur hun zoe kinmerkende [[sonnèt]]vörm. Veural 't gediech "De waterlelie" (zuug foto) is bekind gebleve. In de bundel ''Grassprietjes'', dee heer oonder 't pseudoniem Cornelis Paradijs sjreef, vint me [[pastiche|stijlparodieë]] op diverse hoeseleke en stiechteleke diechters oet de negentienden iew die toen in Nederland populair waore, wie [[Hendrik Tollens]], [[J.J.L. ten Kate]] en [[Nicolaas Beets]] - poëzie boe de Tachtegers mèt wouwe aofrekene.
Zie prozawerk is op de langen door belaankrieker gebleke. Dèks aoseme ze 'ne mystieke geis (beveurbeeld ''De kleine Johannes''). In zie bekindste book, ''[[Van de koele meren des doods]]'' oet 1900, maak heer gebruuk vaan zien expertise es psychiater. Heimèt sjreef heer feitelek 'ne psychologische roman, e romantyp wat in d'n twintegsten iew standaard zouw weure.
==Werklies==
* ''De Paddestoel of De gevaarlijke hartstocht'' (1882)
* ''Het sonnet'' (1883)
* ''Frans Hals'' (1884)
* ''Het poortje, of De duivel in Kruimelburg'' (1884)
* ''[[De kleine Johannes]]'' (1885)
* ''[[Grassprietjes]]'' (es Cornelis Paradijs; 1885)
* ''De student thuis'' (1886)
* ''Het hypnotisme en de wonderen'' (1886)
* ''Gedachten'' (1887)
* ''Noorderlicht'' (1888)
* ''Don Torribio'' (1890)
* ''Studies'' (1890)
* ''Ellen, een lied van de smart'' (1891)
* ''Johannes Viator, het boek van de liefde'' (1892)
* ''De broeders'' (1894)
* ''Studies. Tweede reeks'' (1894)
* ''Het lied van schijn en wezen'' (1895-1922)
* ''Lioba'' (1897)
* ''Studies. Derde reeks'' (1897)
* ''Enkele verzen'' (1898)
* ''Waarvan leven wij?'' (1898)
* ''Waarvoor werkt gij?'' (1899)
* ''[[Van de koele meren des doods]]'' (1900)
* ''Van de passielooze lelie'' (1901)
* ''Binnenlandsche kolonisatie'' (1901)
* ''De waterlelie'' (1901)
* ''De blijde wereld'' (1903)
* ''Over woordkunst'' (1903)
* ''Gemeenschappelijk grondbezit'' (1903)
* ''Studies. Vierde reeks'' (1904)
* ''De kleine Johannes II'' en ''III'' (1905, 1906)
* ''Het poortje of de duivel in de kruimel'' (1906)
* ''Minnestral'' (1907)
* ''Dante en Beatrice'' (1908)
* ''IJsbrand'' (1908)
* ''De idealisten of Het beloofde land'' (1909)
* ''De nachtbruid'' (1909)
* ''Het paleis van Circe'' (1910)
* ''Welteroberung durch Heldenliebe'' (1911)
* ''Open brief aan de padvinders'' (1911)
* ''Sirius en Siderius - deil 1. De Ouders'' (1912)
* ''Happy Humanity'' (1912)
* ''Paul's ontwaken'' (1913)
* ''In kenterend getij'' (1913)
* ''Sirius en Siderius - deil 2. Het kind'' (1914)
* ''Sirius en Siderius - deil 3. Geroepen of verkooren'' (1914)
* ''Aan de vrije jeugd'' (1914)
* ''De heks van Haarlem'' (1914)
* ''Bij het licht van de oorlogsvlam'' (1915)
* ''De Bokkenrijder of het skelet'' (1917)
* ''Jezus' leer en verborgen leven'' (1919)
* ''Van de passielooze lelie'' (1920)
* ''Het godshuis in de lichtstad'' (1921)
* ''Kerk en communisme'' (1921)
* ''Het roode lampje'' (1921)
* ''Aan mijn Engelbewaarder en andere gedichten'' (1922)
* ''Uit Jezus' openbaar leven'' (1922)
* ''Isméa, of De stervende vlinder'' (1923)
* ''Langs den weg'' (1925)
* ''Jeugd-verzen'' (1926)
* ''Liber amicorum'' (1930)
* ''Mijn dagboek'' (deil 1-4, 1931)
* ''Brieven aan Henri Borel'' (1933)
* ''Eucharistie'' (mèt titelplaot vaan [[Jan Toorop]]; z.j.)
* ''Mijn dagboek'' (deil 5-8, 1933-1934; deil 9, [1946])
* ''De geestelijke verovering der wereld'' (1933)
* ''Over dromen'' (1956)
* ''Dromenboek'' (1979)
==Bron==
''Dit artikel is gebaseerd op 't corresponderend Nederlandstaoleg artikel, en wel in [https://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Frederik_van_Eeden_(schrijver)&oldid=51861226 dees versie].''
{{DEFAULTSORT:Eeden, Frederik van}}
[[Categorie:Luuj gesjtorve in d'n twintigsten iew]]
| |||